Windhoek
Mueteleli wa naha Hage Geingob u kupile muso kufelisa mukwa wa kufa likoloti za mashelenyi a kuzwelapili mwa tuto yepahami, kutisa mukwa wa kufa lituso za mashelenyi a mahala mwa tuto yepahami, kuli hasebafelize lituto zabona, bakale kubupa sifumu sa bukamuso bwa bona, kufitela kukamela kulifa likoloti.
Nako yemwi bana balikolo nebakolota katengo kalituso za mashenyi kwa bana balikolo (Student Financial Assistance Fund) mali a fita fa N$300 million, mayemo ao mueteleli u tokwa kuli a tatululwe ka mukwa wa kufa mali a mahala kubabata kuchilauka mwa tuto yepahami. “Kuli luzwelepili, lutokwa kuambukwa mukwa wa kufa likoloti kukena mwa kufa lituso za mali a mahala mwa tuto yepahami. Mukwa o neusiyo pili, neutisizwe ki mutu yomumwi. Lutokwa kufa bana balikolo lituso za mali a mahala, ili kuli basike baba ni likoloti hasebafelize lituto zabona,”a fa kelezo. Mulelo wa mueteleli Geingob u tamahana ni pizo ya hae ya kuyema hamoho mwa ndwa ya kukuyula bufuzana mwa naha.
Kanako ya cwale, lituto kaufela mwa likolo zepahami mwa Namibia za lifelwa kusina kutalima mayemo a zona. Buňata bwa bana balikolo babana ni litohonolo la kupasa lituto zabona kakufumana linepo zeli fa mashumi a mabeli kalinepo ze ketalizoho kuya kwa pata babanga ni litohonolo la kufiwa likoloti ni mashelenyi a mahala ki ba Namibia Student Financial Assistance Fund a kuzwelapili ni tuto yepahami.
Kamukwa o cwalo, pene yeo i fumanwa kakutula kalibaka lakuli iswanelwa kulifwa kwa mafelelezo a lituto za bona. Geingob ya nakwalula simubuso mukopano mwa Windhoek wa mazazi a mabeli wa kuikabela sifumu ni kufelisa kwa bufuzana uli, tuto ki sinotolo sesikona feela kutisa tikanyelezo.
“Lufelisize litifo za kwa likolo zefafasi mwa 2012 mi unumwaha lutisa tuto ya mahala mwa litopa ze kwa pata. Kacwalo mali a fiwa kwa likolo za tuto yepahami kuzwelela kwa muso a fita fa 80% ya lisebelezo kaufela. Bana balikolo kwa likolo za tuto yepahami bafumana kabelo ya mali a tuto kuzwelela kuba Namibia Student Financial Assistant Fund.
U alabezi kwa mulelo wa hae wa kukaula 20% ya tuwelo yahae kubupa pulukelo yebona za tuto kwa banana babazwa fa masika a njebwahezi, kualabela kwa kulwanisa bunjebwe. Tumuso ya mulelo wa Geingob ya kukaula kalulonyana ya tuwelo yahae kutambeka kwa linjebwe, i amuhezwi ki sichaba kamo babamwi kungelela ni ba likopano ze lwanisana ni kopano ye busa banyazize muhupulo wo. “Ki butata mani bomuna ni bona? A ki tuwelo ya hao. A ni kupi ya hao. Ni bulela kaza tuwelo yaka. Yomumwi mutu uli, ni fa 20 % ya tuwelo yaka, kakutalusa kuli kilibaka mani a ni safi lichika? A ki mashelenyi a sichaba kono ki aka. Bahesu a muniambuke,”kwa bulela Geingob.
U ize, u lemuhile kuli buňata bwa babeleki bapatehile kufa lituso mwahali a mafasi a bona ni sichaba kakufa lico, maino mane ni kulifa likolo. “Ki yazemwi yeni eza nina sina ka mushemi wa munna ni malumabo babamwi. Kacwalo, mulelo wa koleko kuekeza masika a kwande, kumutu wa bulalu ki seo ni hupula kuzwiseza-pili. “A kutalimwi ka seo mutu u kona kukoleka kono mukwa wa mipilelo ni kuli mutu u kona kuzwisa kaseo a sweli isi mashelenyi fela.
Luswanela kuba ni mukwa wa kuhoha hamoho kuba mukwa o munde kwa bana ba Namibia,”a talusa.
Harambee ki mukwa wa sizo wa kutusana, kacwalo linzwi le, litalusa “kuhoha hamoho” mwa Siswahili.