ǀAeǁgams di !ā!khōmais ǀawemā!nans ge ǂoa ge wekheb Denstaxs ai kurib di ǀuniga ǂnûs asen ge ūhâ is !nâ mîǁguiba ū tsî ge !khō!gâ, ǂnûi-am maris hîa surudeb xa !aromahe hâse ra ǂganamhe ǁgam-i tsî !nanǀgaiba ǁkhawa ǁkhowa-ambahes !aroma ra ǂgaoǀkhāhesa ǀoroǀorosa.
Khoen hîa surude hâna xu nēsisa xu ra !âubasenhes ge 15%gu surudesa marisa mātaresa, ǀarisa !oabade ǁkhawa ǀhui-ambahe tsî sîsenūs !aroma, tsîn ge 60 ǁkhâgu ǁaeb !nâ !gau go surudeba nî mātaretoa.
ǂGuro go hâ i ǀgaub !nân ge surude-aona aibe !nona hakaǁî !âb ǁnā maris diba mātare tsî ǀgui !oabade goro ǁkhowa-ambahe. Nē ǂnauǁnâsa matareǀgaub ǂgaoǀkhās di sîsenǀgaub ge !nani ǁkhâgu ǁaeba nî !khoe.
ǂNûǁkhaeba ra sîsenǂuira danas, Jennifer Comalies ra mîsa !oas ge maris hîas !ā!khōmaisa surudehe hâsa N$1.6 biljuns ai nē kurib Aoǁkhumuǁkhâb ǀams ai ge mâ i, hîa nē marisa hōǂgā-oasa mâ hâ !kharaga ǁgoaǂuidi xa ra !aromahese ra īǁoa kai.
“Nē mâsib ge departements hîa surudega mûǂams ǀkha a !nao-aisa ge ǁgari îs ǀnî hâ ǀgauga ôa-am nē surudesa maris !gôaba ūǁnâs !aroma. ǀGui sîsenxasib hîas ge !ā!khōmaisa a mîǁguib ge, nēsi hâ ǂgaoǀkhāsa mātremaris !oabade ǀhui-ambahes !aroma hâsa ǀoroǀoro tsî ǁkhāti sîsenǁaeba 2.5 irgu ǀkha arosa,” tis ge gere ǁgui!ā.
Covid-19 ǁōs ge !aroma !kharaga mâsigu ge ǂgui !gôab ǁanǂgāsabena ra īǁoasaba nē ǂgaoǀkhās mâtikō marisa aibe ǂnûis disa sī!nâsa. ǁNā-amagas ge nē departementsa ge aoǁgui 15%gu maris surudesa !âb dis ǀguis a ǂhâbasa !khaisa, ǁgam-i tsî !nâb ǀgaiba ǀarihesa ǁkhaes ase,”tis ge ǀawemā!nansa ge ǂanǂanhe.
ǀAwemā-aob, Ivan Skryweri ge nē mîǁguiba !khō!gâ tsî ge mî, nē ǀgaub nî khoena ǂgaoǂgao!nâsa ǁîn mâǂoa hâ surudega mātaresa.
ǀAwemā-aos Queen Kamatis ge kurisa ǀawemā-aona gere ǀkhoma, in ǁîn ǁanǁguigu di ǁanǂgāsabena ǂgaoǂgao!nâ ǁîn mâǂoa hâ surudega mātaresa, nēsin go ǂgaoǀkhāsa marisa a ǂnauǁnâbahe soab !nâ. Kamatis ge noxopa ge mî, ǁanǂgāsaben ǀkha !oa!ū nî hâ ǁnâuǂharugu ǀgaun nî aoǁguihesa in khoena ǂhanuse ǁnâu!ā kaihe tsî mātareǁnâs ǀgaugu tsîna dī.
Ai!âkam !ā!khōmai-aob, Job Amupandab ge kaise nē aoǁguiba ge gangan tsî gere mî, hanas nî ǀawemā!nansa ǀorodomma 10%gu surudesa marisa !nani ǁkhâgu !nâ nî ǀhaoǀhao ǁkhās kara, o da nē ǀasa sîsenǀgaub ge ra sîsen ti nî mî ǁkhāsa.