Kinney Ndopu

Namibia netabezi likezo ze ezizwe mwakulwanisa litaba zakuisa batu mwabutanga. Kanako yakutabela lizazi lakulwanisa kuisa batu mwabutanga mwasikiliti sa Zambezi, Mubakweli kuNgambela, ni Likwambuyu waLitaba zaKwanda Naha Netumbo Nandi-Ndaitwah nalumbile bababile nikabelo mwakubona kuli naha Namibia isali mwakalulo yapili mwapiho yasilimo sa 2021, yalinaha ze eza hande mwakulwanisa litaba zakuisa batu mwabutanga. Namibia isiala kuba yona naha iliñwi mwa Afilika kuba mwakalulo yapili mwalifasi kaufela.

“Kamaniti, kikwabutokwa kulemuha zende ze luezize. Nihakulicwalo, kusana ni kolo yakueza hande hahulu sihulu hala kusebelisa maswe zibo. Kanako yacwale, mapokola banaha Namibia basweli kubatisisa litaba ze 57, mi ze 17 lifa mukoloko wakhuta. Nataba kulemusa kuli Namibia isali mwakalulo yapili, kakuli kakuba naha nelu ezize zelukela hala kulwanisa kuisa batu mwabutanga. Zeo lingelezi kuba ni milao, lipapazo zakuzibisa sicaba, kutusa maofesi abutokwa ni kutusa liezwa,” nekubulezi Nandi-Ndaitwah, mwasitatimende sana balezwi kilikwambuyu wakulikanelela kwabaana ni basali, kufelisa bunjebwe ni pabalelo yasicaba Doreen Sioka.

Lizazi lakumamela twaniso yakuisa batu mwabutanga litabelwanga mwalifasi la 30 Sikulu. Namibia netabezi Lizazi Labutanu viki yefelile mwatasa mutomo otwi: “Sebeliso ni Sebelisomaswe ya Zibo (Technology). Nandi-Ndaitwah nabulezi hape kuli kulwanisa taba yakuisa batu mwabutanga, mubuso mwalilimo zefitile uisize liezwa mwapabalelo, babeleki bakwamiseto bafiwanga lituto mwakulemuhela babatu babaiswa mwabutanga, mi miyaho yelobapeli yamubuso yakutusa babaiswa mwabutanga nekwaluzwi.

Naekelize kuli mwanako yasilimo sa 2021/2022, Namibia netusize liezwa ba 39 bane baputelezwi kuiswa mwabutanga, kalikolo la kulikanelela kwabaana ni basali. Nabulezi hape kuli kuna nibabeleki babalikana 1 155, babalutilwe kutusa kulwanisa litaba zakuisa batu mwabutanga. Hala bao kuna ni babatisisi, babeleki bakwamuseto ni babatisisi bababona zakusebeza. “Kacwalo nikupa batu bao baba filwe lituto kubonahala mwahala sicaba, sihulu mwalibaka zamatakanyani nikuzwelapili kuluta sicaba saluna hala kuli kuiswa mwabutanga kutoloka sikamañi, ni lisupo hamoho cwalo ni linzila mwakulwaniseza likezo zecwalo,” nekubulezi Nandi-Ndaitwah.