Komutoolinghundana
ONGWEDIVA – Omundohotola womutima okwa kunghilila kutya elongifo lomalodu sha pitilila nomalihumbato amwe inaanyika oukolele, oili ponomola yotete ngeenge tashi ya koyeetifi youdu womutima.
Dr. James Nkurunziza oo eli ondohotola yomutima monduda oyo opo ya patuluka omafiku yokuhakula omutima okwa ti, nonande ope na omaudu a yooloka oo haa kwata omutima womunhu, oudu woCardiomyopathy oo hau eta opo omutima womunhu u dinde, ouli ponomola yotete ngee tashi ya komaudo omutima.
Cardiomyopathy, ohai eta opo eenhumba domutima di dinde ndele tau ningi munene, woo tau kanifa eenghono. Eshi hashi eta opo omutima u dope okulonga oilonga yao. Omukifi ou ohau monika komadidiliko oo a kwatela mo oudjuu mokufuda, odindo yomaulu, nokupusha kwa pitilila.
Nkurunziza ta ti omukifi ou ohau etwa unene kelongifo nai lomalodu, notau dulu okutwala omunhu mefyo.
Omukifi u li pomomola onhivali oValvura Heart Disease oo hau ya ngeenge omunhu ha kwatwa luhapu komakako pofingo ngaashi odo hadi kwata ovana vofingo.
Ope na yoo vali omikifi domutima odo hadi kwata unene ovanhu ovo ve li monghalo ya nyika oluhepo. Ta ti omukifi ou ohau kwata unene ovanhu ovo ve li moilongo opo tai putuka, nokau shivike mo naanaa moilongo oyo ya putuka.
“Omukifi ou ou na ekwatafano nomahupilo oshilongo. Shama ashike ouhupilo wa ende tau xwepopala, ovanhu ve na omeva ma yele noundjuwo woo nomukifi ou otau ende tau ninipala moshiwana,” Nkurunziza osho a fatulula ngaho.
Okulya oikwamaadi neesuuka sha pitilila nako okwa talika ko onga yimwe yomoinima oyo ya nyika oshiponga, hai eta opo omunhu a kwatwe kohonde ya londa, ile komukifi wosuuka oyo hai dulu oku etela omunhu oudu womutima. Omikifi edi ohadi dulu yoo okufyuululwa ashike ovanhu vahapu ode va kwata molwaasho tava nyengwa okukala monghalo ya nyika oundjolowele ngee tashi ya keendja nook ku ninga omadeo olutu.
Nkurunziza edi okwe di popya pefimbo Kundana a li a talela po onhele ipe yokuhakulila ovanaudu vomutima moshipangelo shaMedipark mOngwediva.
Onhele ei, oyo yotete moNooli.
Monale ovanhu ovo tave lihange tava hakukilwa koudu womutima ova kala hava tumwa koipangelo koWindhoek shaashi monooli aishe kamwa li nande mu na onhele ile oilongifo yokukwafa ovo va hakukilwa kouvela womutima.
Nkurunziza okwa kumaida ovanhu ovo tave ke li hanga tava ehama monhulo, ile va fa ve udite onhulo ya pama, tava ehama okuuka mepepe kombinga yokolumosho, va kale alushe nokulotokela poshipangelo shopopepi.
“‘Efimbo onhumba’ osho hatu ti ngaho moshikondo shouhaku. Sha hala kutya ngeenge owa hakukilwa komutima, endelela opo u mone ekwafo shaashi kefimbo lile tokwata oko ngoo keenhumba domutima woye tadi fi, notashi dulika oshiponga osho shiha ka kale shi na ekwafo lasha,” Nkurunziza ta ti.
Ashike paife eshi Medipark a eta omayakulo opopepi, ovanaudu aveshe, mwa katelwa naavo vepangelo otava dulu okumona omakwafo koMedipark.
Medipark nepangelo ove na omulandu neudafano opo va kale tava kwafelafana ngeenge tashi ya koilongifo yopaunamiti oyo ya pumba.
Kakele konhele yokuhakulula omutima, oshipangelo eshi shopaumwene osha tunga yoo onhele oyo hai tulwa ovanaudu ovo hava pumbwa ekwafo la kwata mouti hano oICU younona. Nale ounona ovo vali ve udite nai neenghono ova li ashike hava tulwa mumwe novakulunhu.
Ongwediva Medipark oyo vali oshipangelo omo omunhu wotetetete moNamibia a twikwa oshiti shanafiyo. Oyo vali yotete okulanda omashina okudinda ohonde kwaavo ve na oudu woitiyanafiyo monooli aishe, shoo vali oshipangelo osho osha tambulwa ko kepangelo opo mu kale tamu deulilwa ovapangi, eendohotola momaifano a yooloka opaunamiti.