New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Ependa la ka nangala Ehokololo lependafule ondjai yoita

Ependa la ka nangala Ehokololo lependafule ondjai yoita

2018-12-14  Staff Reporter

Ependa la ka nangala Ehokololo lependafule ondjai yoita

¦ Komupekaapeki Dr Ben Mulongeni, 

Mbulungang Mathias Ndakolo oye umwe womeendjai doita neekomanda dingi moSwapo. Momudo 1978 omatanga aye oo a li otetetete mokukwata omukwaita waSouth Africa, oshilumbu nokuli. 
Mbulunganga oye a li umwe womeekomanda odo da dana onghandangala mokukufa ko omatanga oSwapo koZambia noku a twalwa koAngola lwopokati komudo 1970.  
Mathias Ndakolo okwa dalwa momafiku 25 Desemba 1943, a dalelwa momukunda Iilagati 
yaNeshuku mOshitukulwa shaHangwena. 
Ngaashi naanaa oumatyona vahapu vefimbo laye, eedula daye dounona okwa kala ta lifa oimuna yovakulunhu vaye. Ashike mo1959 okwa waimina ongudu yoOPO.
Momudo 1963 okwa fiya po Namibia a pitila moBotswana, ta kwatele kumwe naZambia nelalakano oku ka fika koTanganyika/Tanzania oko Swapo a li nale a dika eembelewa.
Manga a li momwenyo, Mbulunganga okwa ile meenghundafana naDr. Ben Mulongeni omo a li a hokolola ondjila yaye nokukalamwenyo kwaye oko ku hokifa neenghono. 


“Peengaba daAngola naZambia onda shakena po novakwaita vaMPLA. Ova tambula nge ko ashike. Onde va waimina ashike ngaho. Okudja opo onda ka tumwa kofikola youkwaita koAlgeria, naashi nda aluka ko onda kala handi lu, onga omukwaita waMPLA. Konima ashike yefimbo linini onda ka pewa ombadi youkomanda shaashi omatanga ange okwa dipaa ovakwaita vOvaputu vahapu. Okwa li twe va vakela manga va li tava tale okino, ile oshike walye.”


Efimbo alishe olo Mbulunganga a kala ta lwile oMPLA, ina dimbwa nande efiku limwe kutya ye Omunamibia. 
Nonande MPLA okwa li unene ta lu a ama koNooli yaAngola, ova ka mona sha pumbiwa opo va mone eyambidido kovakwashiwana vokoumbangalanhu woshilongo. Shaashi Mbulunganga okwa li omupopi welaka lOshiwambo oMPLA oya li ya mona kutya osha li shi li mondjila ngeenge ta i mu tumu opo a kalwe koumbangalanhu wAngola, hano koProvince yaCunene oko a li ta dulu okukwatafana nawa nOvakwanyama ovo va li pokati keengaba daAngola naNamibia. Mbulunganga eshi ka li e shi panda onghee okwa faduka po opo akawaimine oSwapo shaashi olo olo la li elalakano laye eshi a dja keumbo koNamibia. Okwa ninga omakwatafano naSwapo mo1967, omo a shakena tete naHifikepunye Pohamba. 


Pohamba okwa li e mu pa omayele opo ngeno a kale koMPLA shaashi okwa li e li kwata pomutima kutya pamwe oukaume oo wa li pokati kaSwapo naMPLA otau ka teka po molwa efyuuko laMbulunganga. Ashike Mbulungnga okwa lya mekuni ndee ta ti: “Ame Omunamibian. Kandi fi omuAngolan ame ohandi ka lwila Swapo.” 


Konima ashike yokafimbo kanini okwa ninga umwe weekomanda dakula doPeople’s Liberation 
Army of Namibia (PLAN). Mo1968 okwa tulwa koshitukulwa shaCuando Cubango oko a ningwa komanda wetanga laB, omanga Etanga laA la li li li koshi yakomanda Zulu. Efimbo a li moCuando Cubago, etanga ola li hali li lipumu mumwe nOvaputu unene moshitukulwa shaLujana, Xamavera, Bwabwata. “Ovaputu ova li omavaya, ova kala hava pula ekwafo komatanga aSouth Africa,” Mbulunganga ta ti. 


Mbulunganga okwa kala meenhele omo fiyo omo 1971. `Konima yomutumba waTanga hano, Tanga Conference, Mbulunganga okwa shuna koZambia oko va ka tululula vali kumwe omadilaadilo noku ya po neendungedilaadilo dipe. 


Pefimbo opo, Swapo okwa li a mona oilwiifo ya wana, vo vali omuvalu wovakwaita va deulwa nawa nao owa ninga muhapu. Onghee Mbulunganga novakwaita vakwao ova twikila nokutyalakeka moshitukulwa shokouninginino shaZambia, nomoCuando Cubango Province moAngola.


Momudo wo1973, ova hanauna po eekamba domutondi koKamenka moushilo waNamibia, omo vali va kwata ko oilwifo ihapu oyo ya li ya ka ulikwa keembonge doukumwe waAfrica, hano koOAU. Po opo nee pa totelwa eimbilo hali ti: “No mepa otweyi kwatako... No 
radio oya djakoo.... noyiniima ondjiyindjii, ya nyenga okuyalulwaa “. 


Eshi Swapo a patulula ondabo yomalwoodi ipe moAngola mo1973, Mbulunganga oye a li komanda womatanga aeshe a Zulu naNakada.  Lwokexulilo lo1973 nomodula aishe yo1974, Mbulunganga okwa alukila koAngola nelalakano okushinga omalinyengo opaukwaita a yuka moshitukulwa shinene shaNamibia, noku ninga eekamba dihapu popepi neengaba, nelalakano okuyakula Ovanamibia vahapu ovo va li tava fiye po oshilongo oku kawaimina oSwapo. 


Mbulunganga nomatanga aye ova xwaxwameka ekondjelomanguluko nokudika eekamba dihapu moshitukulwa. Nomomaxwaxwameko aa ovanhu vahapu ova joina oPLAN pefimbo opo.  


“Okwa fatulula nomukumo eemhangela nomikalo odo va li hava longifa moSwapo efimbo linya.
“Otwali tu shishi kutya okwa li hatu longele kumwe noMPLA ashike MPLA okwa li koLuanda. Koo kombinga imwe Unita okwa li koumbangalanhu waAngola, popepi neengaba daNamibia. Onghee otwa longela kumwe naUNITA opo tu dule tu pite tu ye moshilongo, hatu kwafelwa kuUNITA.


“Ashike UNITA okwa tameka te tu ende medu, ta vake po Ovanamibia ovo va li tava tauluka eengaba vaka waimine oSwapo moAngola, te va lombwele kutya Swapo oUNITA ye UNITA oSwapo. Ashike petameko, eshi tweli kunda, UNITA kali ngeno e na okulonga novakwashiwan vaNamibia ndele okwa li e na ashike okulonga novakwaita voSwapo opo va deulilwe oukwaita. 
Swapo okwa li ehangano li li kulo vene, kala li li li kumwe naUNITA, ashike opa li etanga lovakwaita lonhumba olo la li la hoololwa okulongela kumwe naUNITA moshinyangadalwa sha li she li kalekelwa. “


Oita osho ya ka lula lwopee 1975 nee1976 eshi FNLA veke limanga kumwe naUNITA nomatanga omukolonyeki aSouth Africa. 
Pefimbo opo, nomatanga oPLAN okwa nghonopekwa novakwaita ovo va deulwa koUSSR (Soviet RUSSIA) nokoTanzania. 
Mbulunganga nookomanda vaye vopombada osho nee navo va hanye nokutyakaleka keengaba ndele tava kala nokufinda omutodi momalwoodi mahapu. 


 Mo1978, PLAN oya lundululwa ndele tapa etwa aandabo dihapu dopakwaita naMbulunganga okwa ulikwa opo a ka komande koFronda yokOumbangalanhu-ushilo, Zulu ta komanda koushilo omanga nakufya Tashiya Nakada a li koumbuwanhu-ninginino. Mbulunganga okwa kala ta komanda konhele oko fiyo omo1979.


Momudo wo1981 Mbulunganga okwa ufanwa ko koFronda ndele ta tumwa opo eke li wedele ko kelihongo laye, okwa longwa moGhana, Zambia nomo Sumbe shaAngola. Mo1989 okwa alukila keumbo. 
Mathias Ndakolo a shivika yoo nawa nedina Mbulunganga omuNamibia lela konduko, nependafule olo inali tonyala, noukwatya waye oudjuu okuholelwa. 
Tulumukwa nombili Comrade, Komanda. 
Otwe ku kufila ko embale. 


2018-12-14  Staff Reporter

Tags: Oshana
Share on social media