Ongwediva - “Vati edina layo otai ya. Ashike nee neudo eli nghishi wete eshi. POngwediva apa onda kala po omido dihapu, ndee nghee nda dalelelwe ndi kale inandi pitifa ombuto, nghee nda dalelwe,” osho Mkwanekamba waShikongo ta popi yee te lipuka comutwe.  

Ongwediva Constituency mOshitukulwa shaShana oshimwe shomoitukulwa ya dengwa ya lila koshikukuta, navahapu eedalele domoshitukulwa osho nghee va dalelwe ve shi mone.

Moshito, odula ohai temuna pokati kaSepetemba naNovemba, nopokati kaDeseba naMaalitsa fiyo omuApiilili ovanhu ohava kala ve li mokati kayo. Oyana yaNgwediva oyo i shivikile omeva amemememe oo efimbo limwe haa nyengana okutaulula fiyo omuMei, neudo oi toka to, nokamwiidi ka twima oko ngoo kehe mo. 

Ovanaimuna vomomudingonoko, momikunda ngaashi Efidi, Oshinyadhila 1 no2, Omusheshe, Okaandje, Omupanda, Eefa Dodoukadona, Omatando, Oidiva yaShiteni, Onheleiwa, Efidilomulunga, efiku nefiku ova tya oituwa tai nane omatemba, tava tembula po oimuna yavo pomudingonoko va yuka moushilo, unene koshitukulwa shaHangwena noyaKavango ivali. 
Ava vehe na oikwatifo opo va pitife mo oimuna yavo vamwe ova tameka okuvakela oimuna yavo modoolopa oufiku manga ovanambelewa vamuni va kofa, voo ongula tave i shingi mo ve i yukife moshana.

Eshi inashi ningwa mo nale ile pamwe she li xulwa mudo lakanyenye osheshi kutya neudo moshitukulwa inamu lifwa, naau ta lifa oinamwenyo yaye shapo ongeenge a hala ashike a landule oinamwenyo yaye yee e yuukife kombinga oko ku na nande oivale ile ku na omatale opo i kanwe, ashike hanelalakano ngeno opo i haye komapya ovanhu.
Kundana okwa hanga Hidipo Shomongula oo ta ti yee omunailonga ashike a kutwa opo a kale ta lifa.

Shomongula ta ti omolwa ohole yoimuna, okwa tokola opo a kale ta lifa oimuna yaye oufiku, yee ta uhala a kofa. 
“Ohandi ende ngoo oshinano sheekilometa mbali lwaapo. Shamha okatango ka wiwile ame ohandi tameke okushinga oimuna yange, manga kwa talala nawa nde yuukifa modoolopa, handi endele ko ngoo okaenda namhadi. Modoolopa omuwa, shaashi omu na okaidi, moo vali omu na ngoo nomapakete inamu fa komukunda wetu oko kuhe na sha nande nande. Eshi eluwa tali tende ove omunhu oimuna to i shingi mo modoolopa. Oimuna yambuletu oi li lela xwepo komalutu. Omuhu owa limbililwa ashike kutya apa hatu ka fika kooAguste nooSepeteba onghalo otai ka kala ye fa peni,” Shomongula oo ta ti okwa dja kOidiva ta hokolola.

Omufita ou ta weda po kutya ngeenge okwa kofa po omutenya oha ka uhala ta shiike odoolopa, ta tale apa pafa pe na okaidi yee e uye a kondekele po oimuna yaye efiku tali landula. 

Simon Mateus oo naye umwe womovanangobe moshitukulwa okwa ti yee oha kendabala okuxupifa oimuna yaye noikulya oyo ha lande keefitola doikulya, ashike paife oikulya oyo nayo oya ninga ondilo.

“Ame oulonga vange ovo ngoo ovo, ohandi longo ashike momatungo, yoo noilonga yokutunga omafiku aa oya pumba, omunhu ito  shi pondola. Mateus oo a dja momukunda Elyambala ye oku na omadilaadilo a yooloka ku aShomongula, ta ti ye kehole naanaa oimuna yaye tai ka lya modoolopa shaashi omu na eenailona odo hadi etele oimuna.

“Odula imwe natango kwa li ondjala –ashike inya inai fa ei okwa li ngoo ixwepo –oimuna yetu omo ya li hai yuka omo, ashike otwa kanifile oimuna ihapu keenailona. Mbali domeengobe dambuletu oda li da hangwa di na eedalate momadimo, mbela dedi lila komapakete. Paife omuhu odoolopa owe i nyanyala,” Mateus ta ti. Ta weda po kutya paife okwa tokola ashike opo a tale apa ta mono etemba yee a yukife oimuna yaye kofuka.

“Ame nee kandi shi ko nande omunhu keembinga oko, ohandi i ngoo ndi tale pamwe ohandi ka mona ko omufinghenda ta tambula oimuna yange, ohandi kongo ashike omufita oo ta ka kala ko nayo,” Mateus ta weda po. 
Omapya moshitukulwa okwa toka tootoo, naavo vali pamwe ve na nande oulya va nini ova tameka oku va tetaula mo, veva kukutike. 

“Eengobe ngeenge owe di pe oilya italala otadi kwatwa koshimela, vali ngeenge oilya twe i efa i kukutile mepya, ita tu ka mona po sha shaashi oumuno ove in ava kola, otava pepwa po komhepo, shoo osho hatu va tete po manga ve na okamuke”.  Justina Haimbodi ta popi yee te lifeta oshinwi eshi ta fuda po 

Haimbodi oumwe womOvangwediva vanini ovo va li ve na oilya ya mena momapya. Vahapu ova tula mo ashike ombuto, ndele ina mu dja nande omuno umwe. Omwedi wa dja ko oshikundaneki shoNamibian Sun osha kundaneka kombinga yomusamene tatekulu Andreas Nenkavu oo a tokola opo a ha limwe nande epya laye. Nenkavu oumwe womovakalimo vomOngwediva vakulukulu ovo va pewa ounongo kuKalunga wokulesha onghalo yomhepo nghee i li. Okwa hokololwa omukulupe ou a didilika nghene odula ya xulila nonomola omuwoi iha i lokwa. Nenkavu oo paife e na omido 90 otati okwe shi didilika okudja momudo 1939 eshi a li e na eedula 10 adike, opo a dja a mona kutya odula kaya li ya loka. Okudja opo, meedula do 1959, 1969, 1989 nosho tuu, odula kaya li ya loka. Vali okwe shi talela konghalo yomhepo nghene tai pepe oyo vati hai ulike kutya omudo oo owomuloka ile omuloka ka u ko.

Hano ye ina hepeka nande ombuto yaye okwa kala nale e shi shi kutya omapopyo  Nenkavu okwa twa naanaa kumwe naao naao opaunongononi, oo petameko lodula Oministeli wounamapya wa popya nale kutya neudo omuloka kau ko.
“Odula kai ko neudo. Otaku ka kala ngoo eenhele dimwe tadi ka mona odula youpokati, ashike peenhele dimwe itadi ka mona odula nande nande,” osho omunawino womeva mouministeli wounamapya neefuka Leonard Hango a tile.