Minista wouhaku nonghalonawa Dr Kalumbi Shangula okwa ti oministeli oya eta po omukalo nghee ovakainhu tava ka kala tava yakulwa koipangelo pefimbo lokupulumuna.
Okwa ti oministeli otai ka ninga oshikonga shokuyandja omadeulo kovanailonga voundjolowele hava yakula ovakainhu ngeenge tava pulumuna opo ku keelelwe omafyo oomeme tava fi pefimbo lokupulumuna.
Shangula okwa ti oministeli oya didilika omwaalu u li pombada wovakainhu va fya pefimbo tava pulumuna, omanga vamwe ohava fi pefimbo ve li momateelelo.
Okwa popya ta ti ounona navo ova ninga oihakanwa yokufya pefimbo lokudalwa, omo Namibia a kala nokudidilika ounona vahapu tava fi inava dalwa.
Edi Shangula okwe di popya Omaandaxa moWindhoek pefimbo kwa li ta popi kombinga nghee oministeli ya kala ya taalela eshongo linene lovakainhu nounona tava fi pefimbo lokupulumuna.
“Paife ouministeli wouhaku otau ka eta po omikalo odo tadi ka kala tadi longifwa opo ku kelelwe omafyo ovakainhu nounona pefimbo lokupulumuna,” Shangula ta ti. Shangula okwa ti oministeli otai lalakanene okukaleka po onghalo iwa noukolele kovakainhu ve lihumbata ile ngeenge tava ka pulumuna opo eemwenyo davo di kale da xupifwa.
“Ngeenge ovanailonga vouhaku otava ya kula nawa oomeme pefimbo tava pulumuna ile tava yandje ehongo kombinga nghee meme eli meteelelo a pumbwa okukala, nena eshi otashi shunifa pedu omafyo ounona novakainhu moshilongo,” Shangula ta ti.
Okwa ti ombelewa yaye oya didilika ovakainhu vamwe hava di kokule noupangelo omanga vamwe ova itavela moinima yomifyuululwakalo eshi ihava i vali koipangelo komafulo ile va ka patulumunune koipangelo.
Onghee naashi ohashi eta opo okaana ka file medimo ile ina a fye shaashi ina kala hai komafulo opo okukale ka po oukolele wokaana.
Shangula okwa ti ovakainhu veli humbata otava kala tava pewa ehongo kombinga nghee tava kala tava kaleke po oukolele wokaana keli medimo.
Okwa yelifa ta ti omafyo amwe oha etwe komayakulo mai ile ina wana pefimbo oomeme ngeenge veli koipangelo tava pulumuna, omo a ti kutya oshiwana ohashi kala tashi nyenyeta komayakulo koipangelo eshi ina wana.
Shangula okwa ti otai indile eeministeli da yooloka domoshilongo, omahangano opaumwene opo va waimine ouministeli wouhaku mokukelela omafyo ounona novakainhu pefimbo lokupulumuna.
Moshipopiwa shaye omukalelipo wongongahangano youndjolowele mounyuni Dr Charles Sagoe-Moses okwa popya ti okwa pandula ouminiteli wouhaku eshi wa tota po opolongalama yokukelela omafyo oomeme nounona pefimbo lokupulumuna.
Okwa ti ombelewa yaye otai ka longela kumwe nouministeli wouhaku kombinga nghee onghalo yovakainhu veli humbata ile tava ka putulumuna vena okukala va ya kulwa koipangelo.
“Ovakainhu ova pumbwa okupewa eyakulo la wana koipangelo ngeenge tava pulumuna opo kukelelwe omafyo ounona novakainhu. Onghee ohandi indile ouministeli wouhaku opo u kale wa yandja omadeulo a wana kovanailongo hava longo noomeme veli humbata ile tava pulumuna,” Sagoe-Moses ta ti.
Okwa weda po ta ti oilongo yaAfrica oyo yimwe ya didilikwa i na omwaalu u li pombada wovakainhu nounona va fya pefimbo lokupulumuna.