2017-04-03Staff Report 2 Kuzeeko Tjitemisa Windhoek-Ba kalulo yebona zamayemo atuto mwa Namibia (NQA) batalusa kuli nihakuna nikuata kwa libaka zefa tuto zesikazibahazwa cwalo, hakubunolo kukwala libaka zeo, sihulu kakubona kuli kueza cwalo itaba kubeya baituti mwamayemo maswe, kono hakuna mukwa haisi kuli baeze feela cwalo, kwatalusa, Franz Gertze, mueteleli wa ba NQA mwa biki yefelile. Gertze nataluselize ba mutende wa New Era Lamubulo kuli, ba NQA baziba mulelo wa mubuso wa kuhasanya tuto kai ni kai, kamukwa wa kuzwisezapili zwelopili. Kamukwa-ocwalo, atalusa kuli, ba NQA bataikopanya ni likolo zefa tuto lisikahatiswa kapa kulumelelwa kueza-cwalo kuli bautwisize milelo yabona, butata bobatalimani ni bona ni kubataluseza zelatelelwa kuli bakone kulumelelwa kapa kuhatiswa. “Hakutafumaneha kuli, nihakuezwa-cwalo hakufumanehi tatululo, likolo zesikalumelelwa lisatundamena kueza-cwalo, ba NQA bataswalana ni bamulao kuli mulao ukone kunga sibaka,” azwelapili kutalusa. A ekeza kutalusa kuli, ba NQA bapatehile kutaluseza sicaba bumai bobuli-kwateni kakuitenga mwa likolo zesazibahali zeo mayemo azona hasikalumelelwa. “Ba NQA habana kukutela mwamulaho kukeshebisa mayemo sakata atuto ni libaka zekapweka tuto, sina mulelo wabona haili wa kubona kuli tuto yefiwa mwa Namibia ifamayemo aswanela,” atalusa. Gertze u ize, butata bwalikolo zesikalumelelwa mwa Namibia habukonwi kukungulelwa kwatuko, sina haili pilalelo yebilaeza ba NQA kuzwelela mazazi akwamulaho. Kacwalo, ba NQA bapatehile kutibela sicaba kusawela mwabuputeleli bwalikolo sesina mayemo sakata atuto. Gertze u ize, mihato yengilwe ki likolo lahabo, kiakuikopanyanga ni sicaba ni likolo zale zelumelezwi kufa tuto kuikabela zibo mwamikwa yeswanela kulatelelwa kuli kuhatiswe, butokwa ni bunde bwatuto yamayemo sakata. Mwanako ya lituto zecwalo, tutengo totufa tuto tususuwezwanga kuli tuinolise kulumelelwa kufa tuto kiba NQA, kacwalo itaba kubeya baituti mwamayemo sakata sina habali bamuheli bamisebezi yabona. Gertze uzwezipili kutalusa kuli, liluko la tuto yepahami, bulutiwa ni lizwelopili, hamoho niba NQA, ba Namibia Training Authority, ni ba National Council for Higher Education baswalisani hamoho, kufelisa kuekezeha kwa likolo sesikalumelelwa. Kwa kikutalusa kuli, kuna ni lichincheho zesweli kuezahala mwahali atuto. U talusize butokwa bwa kuchanfaza mulao wa ba NQA, kokukakona kufa mata ba NQA kukwala sikolo sifi kamba sifi sesitafumaneha inze sifa lituto isi kakulatelela mulao, kapa kufumaneha kushekesha kakufa tuto yefokola. Gertze u ize, kanako yebalibelezi kuchanfazwa kwa mulao kuli ukone kusebeza, ba NQA bakupa likolo kaufela zesebeza basina manolo akubalumelela kueza cwalo, kukona kufumana mukwa wa kuli bazibahazwe ni kulumelelwa kueza cwalo. “Lueleza baituti babalateha kusebelisa mukoloko wa cwanunu fa, wa likolo zelumelezwi, kuiketela kuzona pili basikainolisa kale. 2017-04-03Staff Report 2
