Easy access at the tip of your fingers, subscribe to our daily ePaper version of our New Era Newspaper.
Home / Balimi ba mwa mbowela baitulezi ni ñambekelo ya bubeke
Balimi ba mwa mbowela baitulezi ni ñambekelo ya bubeke
2017-08-21Staff Report 2 Albertina Nakale Windhoek-Nihaike muuso nofile buipizezo kwa balimi kuli balime hahulu ili kuli taba ya lukupwe mwa naha ifeliswe, buñata bwa balimi sebaitulezi feela ni bubeke bwa ñambekelo bakeñisa kuli Naha ipalelwa kuleka bubeke kaufela, bakeñisa fukuzeha kwa sifumu mwa likalulo kaufela. Bakeñisa pula yende yene iamuhezwi silimo se, muuso cwale-cwale nobihile kuli kusana ni bubeke bobu swanezwi kufundotwa mi kuitekezwi kuli ikaba bobu ñata kufita bobuse bukutuzwi kale. Kakuya ka piho yabuino bwa lico mwa naha yene izusizwe ki ba Liluko la Njimo, Mezi ni Mishitu, kutulo ya mbonyi mwa likiliti za mbowela wa naha ili Zambezi, Kavango ya Upa ni Kavango ya Mutulo, nebile yende kufita ñohola, nihaike isali licika la kutulo sakata. Piho itoloka kuli lipesenti zefita fa 91 ya kutulo izwelela mwa sikiliti sa Zambezi, haneli 9 pesenti yona izwelela hala likiliti za Kavango ya Upa ni Kavango ya Mbowela. Piho nebakanyizwe kiba katengo kakabona zalimamela ni mañusa alico mwa naha, kene kaezize lipatisiso hala likiti ze supile za naha zekutulanga hahulu. Lipatisiso zeo neli ezizwe mwahal’a 8 Kandao ni 5 Mbuwana. Naha Namibia nelekile hahulu buloto kwand’a naha ñohola ili kukona kufepa licika la sicaba sa naha. Nihakulicwalo Muzamaisi Yomuhulu wa katengo ka balimi mwa naha Mushokobanji Mwilima nabilaela kuli balimi mwa mbowela wa naha bana ni bubeke bwa ñambekelo. “Lusanzo zwa mwalinanga lelituna hahulu. Kuse kubile ni bubeke bwa ñambekelo kuzwelela kwa balimi baluna bobu sika fumana baleki. Lubile ni lingambolo ni muuso. Mi lusatalimani ni kutokwa baleki mwa libaka za mbowela. Kuna ni licinceho zeñata hal’a kufundota hakubulelwa zakutulo,” atalusa. Muñoli Yainelezi wa Liluko la Njimo, Mezi ni Mishitu Percy Misika natiselize kuli kamaniti kuna ni bubeke bwa ñambekelo. Naize muuso uka kubukanya bubeke bo kuzwelela kwa balimi. Ali nihaike kiswanelo kuli katengo kaka bona za kufundota za njimo mwa naha kaleke mbonyi kwa balimi, katengo kao hakasana masheleñi mi hakasakona kuleka munumwaha. Kasamulaho amikopano katengo kakatuna kanjimo mwanaha kapatuluzi kuli kaka lukulula masheleñi afita fa N$ 26 million, kuleka bubeke bwa ñambekelo bo. Yomuhulu wa katengo kaka bona za kulekisa ni kufundota, Lucas Lungameni uize base bakalile liñolisa la balimi, uli taba yeo yatokwahala kuli kusike kwaba nikuleka mbonyi yezwa kwand’a naha, kusiya yene limilwe mwa naha. Kutisa cwale base balekile masaka abubeke abuima bobu fitelela likiti zetalu, hal’a masaka ao, abwima bobufita fa mianda yelobapeli ki amabele. Ubulela kuli bubeke bo, nebulekilwe kwa balimi nyana, kuzwelela mwa likititi za Zambezi, Kavango ya Upa niya Mutulo, Omusati, Oshana, Ohangwena, Oshikoto, ni Otjozondjupa. Lungameni naize la 1 Muyana, katengo neka kungulezi kwa tuko zakuleka bubeke, bakeñisa kuli masheleñi nasa felile. Naize nekuezizwe cwalo ili kutompa bao nebaswanela kulifwa, katengo hane kasa bata masheleñi kwa muuso. “Luse lutatuluzi taba ye, mi luitekezi kuzwela pili kuleka bubeke,” atalusa. Nalemusize balimi kuli kufa masheleñi kamampampili kufelisiswe, kacwalo balimi baswanezi kuya kwa lipanka nikuyo kwalulisa mabulukelo amasheleñi. Taba ye ya eziwa ili kulumelela Panka ya Namibia kufelisa litaba za kuamuhela masheleñi ka mampili, kukala la 31 Ñulule. 2017-08-21Staff Report 2
