WINDOKO – Muyemeli wa Silalanda sa Kabbe John Likando ubulela kuli bakeñisa mezi amuunda amañata mwa silalanda, buñata bwa bayahi bazielehile mi habakwanisi kuya kwa tolopo kuyobata zebatokwa bakeñisa kunanuha kwa nuka ya Lyambai, ili yese fitelezi mihato ye supile. Bakeñisa milao ye zamaisa nako ya putako ya naha, muuso ulukuluzi lonji ya Kapelwa Kabajani kuisa bayahi ba Kabbe kakusebelisa nzila ya mezi kuya kwa Ngoma ili ko bayo kwela motikala kuliba kwa Katima Mulilo kuyo leka ze batokwa. Naize lonji ilonga feela batu bamashumi amalalu kufita bamashumi asilezi baikona kulonga, bakeñisa kusileleza kuambalakana kwa butuku bwa kakokwani ka Korona.

Likando naize buñata bwa bayahi kwa mukulela wa nuka ya Lyambai haba longiwi bakeñisa kuli libaka zeñwi halina mafuekelo. Mayemo amezi ananuhile hahulu kuli mane kwa sabisa kuzamaya ka malonji amanyinyani hamoho cwalo ni mikolo kakuli mezi afitelezi mihato ye supile ili mezi amañata abato likana ni asilimo sa 1978. “Lonji ya Kapelwa Kabajani kakuba yona feela nzila yeliteñi yekona kulonga batu bamashumi asilezi kono fa kutata kakuli ilonga feela licika. Mi kuna ni makamba feela asilezi alumelezwi kacwalo haki batu kaufela baba kona kuisebelisa. Buñata bwa makamba atibile, kacwalo lonji haikoni kuifwekela feela,” nabulezi. 

Naekelize kuli bayahi kaufela babapila mwalibaka za matakanyani batokwa kufumana lika zabutokwa kazazi mwa Katima Mulilo, kono haki libyana kaufela zelekilwe zekana lilongwa mwa lonji bakeñisa kufukuzwa kwa nombolo ye longwa. Likando ubulela kuli lonji itokwa lizazi mukatumbi haizamaya bakeñisa kuli ilwanisana ni mandinda haiya kwa Impalila mi hape iyema falibaka zebalwa. Butata bo buñwi bo italimana ni yona lonji ki batu baba lwanela kukwela mwateñi mi habafi babañwi kolo yakukwela. Kukwaliwa kwa miseto ya Zambia ni Botswana ili teñi batu baitingile kuleka lika zeñwi ni kona kusiyala kuba butata.

Pili ka kokwani ka Korona kasika taha kale, batu babapila kwa mukulela wa nuka kwa Impalila ne bayo lekanga zebatokwa mwa Kasane mwa naha Botswana, mi babañwi neba silelela mwa naha Zambia. Naize sisole sa naha sikwaluzi sitontolo mwa Impalila kutusa sicaba kufumana zabutokwa fakaufi ni kufukuza misipili ya kuya kwa Katima Mulilo. Kono nabulezi kuli sintolo seo silekisa feela bupi bwa 5kg, mi bupi ki sico sa kamita mwa sikiliti sa Zambezi. Mi naize mayemo awo a hapeleza batu kuñolisa mabizo abona ku Induna wa munzi kuli bafiwe sibaka sa kuya kwa Katima Mulilo kuyo leka lico kabuñata. 

Katima Mulilo inani feela ni lintolo zene zetuna ko batu kaufela mwasikiliti baleka teñi lico. Naize taba yakusa kubukana ya kataza kakuli buñata bakubukana ni kulongana mwa mikolo habasila nuka. Naize babañwi banze basilela mwa naha Zambia isi kamulao kuyo leka bucwala ni zeñwi. Mi babañwi banze bayamba isi kamulao nikuyo lekisa litapi mwa naha Zambia. Nafile mamela kuli batu ba ambuke likezo zeo, mi naize kwa sabisa kusila nuka kakuli kanako ya cwale mezi abuba hahulu. Naize bakeñisa kutokwa malonji kubela tata mapokola kuno fita kwa mukulo wa nuka kutibela batu baba sila isi kamulao. Naize nihaike batu bapatehile kukutula, buñata bwa lico neli sinyizwe ki litou ili zese atiile mwa sikiliti.