New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Esesupo lyavavadiva uhaku kuna gumu mukunda Kavango

Esesupo lyavavadiva uhaku kuna gumu mukunda Kavango

2017-08-10  Staff Report 2

Esesupo lyavavadiva uhaku kuna gumu mukunda Kavango
Alvine Kapitako Rundu-Nomukunda horowero mbali daKavango simpe kuna kutwikira kumona kanyando kepiro esesupo lyovadivi uhaku omu vana kara ngano asi vazwide mavango gomuporongwa age gana kara mouhaku. Ogu kauyungire kovagavi nombudi mukurona goukanguki momukunda gwaKavango zoupumezuva nezi zoutokero,Timea Ngwira, katente asi udigu umwe vanakumona kuna kara nomukunda nadinye edi mbali kuna kumoneka asi doponze zodoropa. Sinzi sovalirongi vetu wovanona kapi vana kuyimona asi hepero kuyaruganena ponze zodoropa. Yimo ana kutanta ngoso Ngwira. Ose kugusa yitumbukira yetu moomu twavhulira, unene omu ana gava yovamba kovagara ntani kupopera vakadi womarutu gavali asi vahakagwisako vakeke vawo komukisi goHIV.Ntani ose kukambadara asi tugave yirugana nokuvatera vantu ava vana kuwiza vanapumbwa mbatero. Ntani mavango aga gakara asi yipangero kapi pwakara mararo govahakuli, yipo asi mugwane vahakuli vna kutunda konomukunda nado peke vayaruganene omu. Mavango nye gokulidewira kuna kara asi mvhura zeezi ntani tuna kugwana mbatero konkuru sure zaNamibia ndi asi UNAM. Ntani sure zokuzeruka omu muntu nakalirongera agwane Diploma, kwapaturuka nomvhura ne dina kukapita. Ano nye ava vamana kosure ozo wokuhova ngesi ntani navakagwana nonzapo dawo. Nampo, kuvhura apa navamana vamwe vawo vayaruganese nye yiruganeso yetu. Ano ava vakara asi kapisi womomukunda ogu hawe kapi ava wiza nampili nakauke. Ngwira simpe kauyungire mukaro ogu guna kara momukunda gwina, nokutanta asi; Mvhura ezi ose kuna tugumu unene mukisi ogu gomalaria. Malaria kuna gumu vantu unene ngwendi mvhura zina puko, nye simpe ngesi kuna kutwikira, ose simpe kuna kugwanekera noyihorokwa yomalaria momukunda. HIV/AIDS kuna kara simwe sina gumu mukunda ogu. Nkenye oku ono kumona asi mukisi go HIV guna zeruka diva asi TB nazo ngoso ngosikwawo zina zeruka. Ano kuhamena vanona simpe kun a kugwanekera nouvera wonzara morwa ruteni runatugumu. Yimo ana kutanta Ngwira. Nampili ngomu tuna lituramo turwanese mukisi ogu, go HIV/AIDS, age katente asi ose kwakara murudi novaAngola, kunakureta nye eyi udigu. Ose kapi tatuvhuru kukeverera asi vantu vahalidingurasi. Nodoropa dakara nkenye apa asi komurudi oyo wahepa kuyindindira. Kuvhura nye kugwana vadinkantu omu vanakugwanekera novakwawo ntani moomo melikwanekero olyo awo kugusamo nye mukarodona. Age simpe katente asi mukisi ogu goHIV unene kugugwana morwa vantu kuna kara moruhepo, unene nomukunda edi mbali nado dimwe dakamangako moruhepo. Nsene vantu ruhepo awo kukahagera nye mokulihamesera moyiviyauka nkenye eyi yoyidona. Vantu kuna kuruganesa ruhepo asi yiyo nye yina kuvatwaredera dogoro vakagwane mukisi goHIV. Omu nye kageve asi magano musinke vana karako nago mokukeverera mukisi ogu, Ngwira katente asi utumbukira yimwe kwakara yoMinisteli zoukanguki. Ano yimwe kuyirugana kumwe nonoministeli peke, yimo ana kutanta. Ntani awo kuronga vantu asi ngano ngapi navakara neparu lyokuziramo kupitira moradio ntani moyigongi. Ose kugusa nye yitumbukira yetu moomu twavhulira, omu yakara asi kurugana yovamba, ntani kukeverera vakadi womarutu gavali asi vahagava HIV kovakeke vana kara mezimo. Ntani ose twakara nelikwamo lyokukona kona asi vantu vahalikagwisa mukisi ogu goHIV. Kugusako nye oyo, ose twakara nelikwamo lyoHIV noTB,. Ntani twakara nelikwamo omu natukeverera mukisi gomalaria asi vantu vahagugwana si noureru. Yimo ana kutanta Ngwira.
2017-08-10  Staff Report 2

Tags: Khomas
Share on social media