New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Eshunopevi lyOmaso kOmbuto yoHIV

Eshunopevi lyOmaso kOmbuto yoHIV

2013-12-20  Staff Report 2

Eshunopevi lyOmaso kOmbuto yoHIV
KEETMANSHOOP -  Omaso ge nasha nombuto yoHIV moshitopolwa //Karas oga gwa pevi noonkondo pokati poopelesenda omilongo ntano oshowo oopelesenda omilongo hamano (50%-60%) okuya poopelesenda omilongo mbali (20%) muule woomvula mbali dha piti. Omunambelewa Omukuluntu gOpaunamiti (Chief Medical Officer- CMO) moshitopolwa //Karas Job Ndile osho kwa li a holola omiyalu dhika metine oshiwike sha zi ko. Ndille okwa ulike kutya shampa Namibia a tameke okulongitha omukalo omupe gu na sha nokugandja eyakulo lyopaundjolowele ndyoka li li momakonakono moSouth Africa pethimbo ndika lyedhina (radio immunotherapy), ndyoka lya talika ko tali longo nawa mokudhipaga ombuto yoHIV, nena Namibia otashi vulika e ke shi endithe nawa mokunengeneka onkalo yombuto ndjika oshowo ooproholama dhi nasha nombuto yoHIV moshilongo. Ota ti kutya aantu ye li omayovi gaheyali omathele gane nomilongo heyali naheyali (7 477) okwa li ya konaakonwa ye na ombuto ndjika yoHIV pokati komumvo 2003 oshowo 2012, mboka mokati kawo ye lile po oopelesenda omilongo hamano ye li kepango lyombuto ndjika yoHIV. Mokati kaantu mbaka, ye li 849 oya yambukile nenge ya zile moKarasburg, ye li 3 207 oya zile moKeetmanshoop omanga ye li 3 421 ya zile moLuderitz. Ota ti kutya onkalo yombuto ndjoka hayi taandelithwa okuza muyina okuya mokanona nayo oya gwa pevi noonkondo adhihe okuza momumvo 2008, sho oohanona dhi thike poopelesenda hetatu oshinkwanu omugoyi (8.9%) kwa li dha valwa dhi na ombuto yoHIV kooyina wo mboka ye na ombuto ndjika, noohanona dhika konima yiiwike ihamano, nopethimbo ndika muule womimvo mbali dha piti, nongashingeyi aanona awike yoopelesenda mbali oyo ya kwatwa kombuto ndjika nenge ye na ombuto ndjika konima yokuvalwa kooyina ye na ombuto yoHIV.  Mokupopya poshituthi shegandjo lyoonzapo kaailongi ye li 300 kehangano lyOmapendulopo gOomeme (Women Action for Development-WAD), moKeetmashoop, metitatu, oshiwike sha zi ko, okwa li a ningi endilo kaailongi mboka opo ya piti omailongo gawo opo ya ndalapatele nokutonatela uundjolowele nuukalinawa wawo paempito adhihe. Okwa li e ya tseyithile kutya nonando pe na omasindano goshilongo mokukondjitha ombuto yoHIV, Namibia natango oshowo oshitopolwa //Karas oshi li sha dhengwa natango sha lila kombuto nomukithi goAIDS, ngoka tagu yelekwa gu li pokati koopelesenda hetatu sigo omulongo nantano.  Shi nasha negwopevi lyokukwatwa kombuto ompe, shoka sha etithwa keikonaakonitho lyomuntu pahalo lye mwene nenge paiyambo oshowo iikonga yendungiko nepashulo lyoshigwana kombinga yuupyakadhi wombuto nomukithi goAIDS mokati kaakwashigwana, Ndile okwa ulike mpoka kutya oshindji osha gwana natango okuningwa opo Namibia a kale kaa mu na we ombuto nomukithi goAIDS. Ndile natango okwa li a pandula nokupupula kombunda epangelo molweitulomo lyalyo enene mokulwitha nokukondjitha ombuto yoHIV nomukithi goAIDS, nokutseyitha kutya iiyakulitho yopaunamiti moshilongo nenge iipangelo, omahala guundjolowele,uuklinika nosho tuu otamu adhika omaulikilo ge nasha nomauyelele kombinga yombuto nomukithi nguka, oshowo aanambelewa ya dheulikika nawa mboka haya ndungikwa nokupewa ishewe omaunongo omape opo ya vule okuyakula nokukwatha aakwashigwana nenge oshigwana.
2013-12-20  Staff Report 2

Tags: Khomas
Share on social media