New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Mukwakwa-telele wa Matehiwa

Mukwakwa-telele wa Matehiwa

2006-10-30  Staff Report 2

Mukwakwa-telele wa Matehiwa
"MUKWAKWA o mutelele ni kufita ota ca bo lule-lule ba mashilin`i ha uta matehiwa hande seu zibahalisizwe kuba mukwakwa wa Rundu-Elundu o mata kuzwa sikiliti sa Kavango kuisa sikiliti sa Ohangwena. Mukwakwa u lelezwi kumatehiwa kwamakalelo a silimo se sitaha. Mukwakwa ota ba, fa maemo sakata ha uta fita kwamaungulo u akalezwa kuli uta ca pene ya bo lule (millions) baba likana N$810.5 ni ku ufa libizo la mukwakwa-telele oso kilwe wa matehiwa hande kuzwa naha I fumana tukuluho mwasilimo sa 1990. Mukwakwa kiwa butelele bobu likana libima ze 370. Mukwakwa uzwa mwatolopo ya Rundu kuisa Siko, Nkurenkuru, Mpungu, Okongo ni kufelela fa Elundu mwamutulo wa mukwakwa oli mwaEenhana. Ka kubona butokwa bwa mukwakwa telele o, mwakweli ya Muyana ba mubuso neba kile ba nyatela tumelano ya 'kaloba' niba panga ye zibahala ka Japan Bank of International Cooperation (JBIC) kuli ni yona ni tuse mwakuzwisa musulo o mun`wi wa mashilin`i ata itusiswa mwamusebezi telele o, oli wa makopanelo. Likwambuyu yo Munyinyani wa Likolo la Misebezi, Linzila ni Liswalisano, mutompehi Stefanus Mogotsi na kile a tumusa kuli lipuisano zene ama nyatelo ya tumelano ya 'kaloba' neli kile zanga lilimo ze nee pili li sika beiwa kale fafasi sina kamo ne ku kilwe kwalumelanwa. Kakuya ka tumelano, ba panga ya JBIC bata zwisa pene ye likana bo lule ba N$607.8 ili kalulo ya mwanda ye likana 75 percent ya mungendenge o. Kaloba kata lifiwa mwalilimo ze lishumi kaze ketalizoho (15) ka kekezo kapa yona n`ambekelo ye likana 0.9 percent ka silimo. Pene ye siyala ili yeo ye likana, N$202.7 million yefa kalulo ya mwanda ye likana 25 percent ki yeta zwa mwasikwata sa naha. Ku yona pene ye, se kuzwile N$20 million silimo se. Pene ne kilwe ya fiwa kale kuba kampani ya Road Fund Administration kuli itusiswe kiba kampani ye bona za lizwelopili ze swana ili bona ba Roads Authority, Mogotsi na kile a patalaza. Pene ye likana 50 million kiye se lelezwi musebezi o swana mwasilimo sale se sitaha kuisa kusale se sin`wi sa 2008. Kalulo ya pili yeta bona liseli kiya Rundu kuisa Nkurenkuru. Mapampili a matenda sa tambekilwe kale ni kuba panga ya JBIC kuli a konwe kufiwa sikuwa sa kuhatiswa mwamitende haa mwanzila ye swana hape, matenda a swana ata hatiswa ni mwalinaha zen`wi mwakweli ye taha. ""Kaku talimisisa nako yeo ba yahi kapa bona ba matehi tota bafa mikwakwa bata tambeka mapampili a bona ni kuketa kubona, lu sepa kuli lika kaufeela lita fita hande kwamaungulo mwakweli ya Kandao mwasilimo se sitaha sona sa 2007,"" Likwambuyu yo Munyinyani na kile a talusa. Kuleliwa kuli, kalulo ya pili ye I fite hande kwamaungulo mwasilimo sale sa 2009. Mwanako yeo kalulo ya pili ita be I swelwi kuno matehiwa, ba Roads Authority bate be ba patehile ni buitukiso bwa kalulo ya bubeli yeta zwa Nkurenkuru kuisa Elundu. Ka linzila zeta latelelwa ni kufiwa sikuka kiba panga ya JBIC, buitukiso kaufeela bwa kalulo ya bubeli, bu swanela kutiswa hande kwamaungulo mwakweli yale ya Lungu silimo sale sa 2008 haa mungendenge wa matenda ona uta zwelapili haisi kweli ya N`ulule mwasilimo se siswana. Kalulo ya bubeli yona I bonahala kuli ita zamaya linzila ze swana ili kuzwa Nkurenkuru kuisa Okongo ni kuzwa Elundu kuisa Okongo. Linzila ze kakuya ka licaziba neli kilwe za lukiswa sina cwalo ka mulelo wa kumbalamanisa lika kaufeela ka buna bwangu. Kakuya ka Likwambuyu yo Munyinyani, kumatehiwa kwakalulo ya bubeli kuta tateka kwamakalelo a silimo sale sa 2009 haa maungulo ona a kalulo a lelezwi silimo sa 2010. ""Ba Likolo ba kupa feela sicaba kuli si be ni pilu telele ni kuutwisisa kuli ba mubuso bana ni lizwalo ni buniti bwa kubona kuli musebezi o kaufeela u fita hande kwamaungulo kono lu swanela kukuteka linzila kamukana ze swanelwa kulatelelwa,"" Mogotsi na kupile. Bun`ata bwa bayahi ba naha neba kile ba fitisa linonge za kuli ba mubuso banze ba sweli kuno fa feela maata a bona kwanjanji ya mwaupa ni kulibala za mikwakwa ye sinyehile mwalibaka ze shelana za naha. Ka ona manzwi a, Mogotsi na kile a kupa sicaba kuli si zwe kwamihupulo ye swana sina yeo, ni kuswala feela misebezi ya zwelopili ya naha kaufeeela, ka mazoho a mabeli. Mubusisi (Gabana) wa sikiliti sa Kavango, mutompehi John Thighuru na kile nitifaza kuli mukwakwa u inzi mwamaemo a maswe. Na kile a bulela kuli bakwaezi ba limbayambaya ba kwaeza ka bunya mwanako ya mbumbi kakuli kuna ni mbundu yesa konahali haa mwanako ya pula sina cwana litaka la ten`I, li taluswa kuli hali konahali. Nihaike na sika fa lipalo kaufeela ka butungi, na kile a bulela kuli likozi ze shelana za fa mukwakwa seli bihilwe fa mukwakwa o swana o, ona wa Nkurenkuru. Muta mukwakwa u fezwa kumatehiwa hande, Thighuru na kile a bulela kuli uta bweshafaza sifumu mwasikiliti sa habo ni naha kaufeela sina hau ta swalisana ni mukwakwa telele wa Trans-Caprivi highway o swalisa linaha ze ipa museto ni naha ye. ""Mukwakwa uta bisa bukuswani sicaba se sizwelela tolopo ya Katima Mulilo ni kuliba Ruacana,"" na ekelize."
2006-10-30  Staff Report 2

Tags: Khomas
Share on social media