2006-11-27Staff Report 2 BA Katengo ka Namibia Agronomic Board (NAB) seba ta tambeka libaka ze peli ze tuna zeta itusiswa kuba misika-tuna ya mauza ya bayahi ba likiliti zabo Oshana ni Oshikoto ili libaka zene kilwe za yahiwa ka pene ye likana N$200 000. Muofisa yo Muhulu wa ofesi ya NAB mwaOshakati, ye bona za mauza, mutompehi Lungameni Lucas ki yana nitifalisize ze kaufeela ni kubulela kuli ba kampani ya habo neba ezize za bona ze kaufeela ka nzila ya kuhulisa musika wa tekisano ya simela se ni kubabalela balimi. Ba NAB neba kile ba kwalula ofesi mwaOshakati kuli ba tuse balimi ba ba lima peu ye lateha ye baba simuluha mwalikiliti zabo, Omusati, Oshana, Oshikoto, Ohangwena, Kavango ni Caprivi. Ofesi ya bona ba NAB ne kwaluzwi mwaOshakati kwamakalelo a silimo se kuli ku konwe ku swaliwa hande sico se silateha se. Misika tuna ye, yena ni limbule kaufeela ne kalilwe kuyahiwa kuzwa kweli ya Muyana silimo se, mi I kona kuswala buima bwa mauza bo bu likana matanisi a mashumi a manee (40). Mwakweli ya Sikulu silimo se, ba Katengo ka Makwambuyu neba kile ba laela kuli mauza a swanela kuswaliwa ni kubabalelwa hande ka kuba sico sesi lateha hande ni kufumana misika sakata sina sico sifi kamba sifi, sihulu ha kutalimwa fa sico sesi swana sina mbonyi yena ni limbule kaufeela. Ka kuzamaelela ni mulao wa ba katengo ka NAB, ili mulao wa 20 wa silimo sa 1992, ba Katengo neba kilwe ba mbalamaniswa ni lika kaufeela ni kulaelwa kuli ba bone kuli lika kaufeela za mulao za hatiswa hande ni kuli matata kaufeela a shalimwe hande ni kutatululwa. Muta kweli ya Kandao iba ni lizazi li lin`wi, silimo ni silimo, miseto kaufeela ya litekisano za sico sa mauza ita kwaliwangwa ni kufa balimi ni baleki ba mwahala naha sibaka sa kumbalalamanisa za bona kaufeela kusina kwinano ye zwelela kwande. Kuzwa naha I fumana tukuluho, tutengo twa balimi, ba mubuso niba NAB nenze ba bilaezwangwa kaza misika sakata ya mauza hamohocwalo ni likayo sakata za sona sico se, mwalibaka za lilalanda ze shelana za naha sihulu mwalibaka za matakanyani. Mauza ki sico sesi lateha hahulu mwabun`ata bwa libaka za mwaupa wa naha mi ka bona butokwa bo, mwasilimo sale sa 1995 ne ku kilwe kwabupiwa katengo kaka bona za misika ya mauza ili katengo kaka zibahala ka Mahangu Marketing Intelligence Unit, kaka etelezwi kiba NAB. Mulelo wa katengo ka, neli wa kunanula balimi ba sona sico se babanyinyani mwahalimu ka nzila ya ku lika kuba hulisa hande mwabukamuso. Ze ni hane lili cwana, katengo neka tilo bulaiwa silimo se fahala kweli ya Sope kakuli misebezi ya kona kaufeela ne tilo ngiwa kiba ofesi ya mauza yaba NAB. Lucas na kile a taluseza ba mutende o kuli, kuzwa ofesi ya habo I mbalamaniswa mwakweli ya Sope silimo se, musika wa sico se u nze u sweli kuno zwelapili hanyinyani ka kufa bupaki bwa kuli sico sesi fumaneha ka bun`ata mwalikolo, lipatela, mwasisole ni mwalitolongo mwanako ya cwale ha kubapanywa ni mwalinako ze felile. Lucas na kile a talusa kuli nihaike musika unze u sweli kuno hula hanyinyani cwalo, kusana ni lisitataliso zen`wi mwanzila. Hala lisitataliso zeo, Lucas na kile a supa fa teko yana kile a bulela kuli isa kutezi hahalu fafasi ha kutalimwa kaza litifo ze tula ze iputezi ten`i kwalineku la balimi baba sa nyanda linzila ni lishete sakata za kuswala hande lico za bona ze, ba mano kutula. Teko ya sico se I bonwa kiba Namib Mills ni yona, mi ki baba bona kuli I yema fa bukai silimo ni silimo. Ba NAB banze ba patehile ni kubona kuli, bayahi baba ta zwisezapili mauza ka linzila za bumapangapanga kuona, ze cwale ka fulawa hala zen`wi ka mulelo wa kulekiseza bayahi ba ban`wi, ba n`oliswa simubuso kuba ku bona ba NAB, mi ka yona nzila ye bata kupiwa kuli ba lifange pene ye likani silimo ni silimo kuba NAB. Balimi ni bona baba ta lekisezanga kwabatu ba lipisinisi ba, ni bona bata lifiswangwa pene nyana ye likani kwalibaka kaufeela ze bata lekiseza kuzona. 2006-11-27Staff Report 2
