New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Omangambeko kOmauthemba gOkugandja Omavi/Omahala gOpamuthigululwakalo kAakwiilongo

Omangambeko kOmauthemba gOkugandja Omavi/Omahala gOpamuthigululwakalo kAakwiilongo

2013-12-13  Staff Report 2

Omangambeko kOmauthemba gOkugandja Omavi/Omahala gOpamuthigululwakalo kAakwiilongo
WINDHOEK  -  Nelalakano okuyanda omaupyakadhi ngoka ge li po pethimbo ndika oshowo omaunkundi gopaveta okupitika nokugandja oonkondo kaaleli yopamuthigululwakalo okulanditha omavi omanene kaakwiilongo nenge aazayizayi, pehala lyokugandja omahala nomavi ngaka kaakwashigwana nenge aakalimo, epangelo ngashingeyi olya tula po omangambeko,omauthompango ge nasha nokumona omauthemba gomavi/omahala gopamuthigululwakalo kaakwiilongo nenge aakwashigwana yiilongo yilwe moNamibia. Monakuziwa, aaleli yopamuthigululwakalo oya kala noonkondo dhi ihwapo dhi nasha niitopolwa yawo okulanditha omavi/omahala kaapunguli/aanangeshefa aakwiilongo pwaa na okupula ezimino kominista yi nasha niinima ya pamba omavi oshowo iipambele ayihe yi nasha nomavi/omahala.  Inapu pita unene ethimbo ele sho aaleli yopamuthigululwakalo miitopolwa ngaashi Zambezi oshowo iitopolwa moKavango Uuzilo oshowo Uuninginino sho kwa li ya gandja oohekita dhomavi/omahala guunene woohekita 90 000 kehangano nenge okampani ndjoka kaa yi shi yomoshilongo nelalakano okutameka oprojeka onene yokulonga oomono nenge oshimeno shedhina Jatropha shoka hashi vulu okulongithwa mokulonga omahooli godiesela (biodiesel). Omalelo gopamuthigululwakalo miitopolwa mbyoka inaya kala ya yelelwa kombinga yuunene oshowo omaukwatya ge nasha negandjo lyevi ndyoka, oshoka ka ya li ye uvite ko omaukwatya ngoka ga longithwa okugandja uunene woohekita dhoka, onkee omangambeko oga tulwa po kuuministeli nelalakano okushilipaleka kutya aakalimo yomiitopolwa mbika yokomikunda nenge iitopolwa yaayehe itaya liwa oshipungo nokuyugwa omauthemba gawo gopamuthigululwakalo shi nasha nomavi/omahala ngoka miitopolwa yawo. Ominista yOmavi nOmatulululo, Alpheus !Naruseb ota ti kutya omauthemba gopamuthigululwakalo ge nasha nevi kaakalimo miitopolwa yokomikunda opo omavi/omahala ngaka kaa ga landithwe po nokugandjwa kaakwiilongo oshowo aayambantu yalwe. “Engambeko li nasha naakwiilongo, okukala inaya pewa nokupitikwa okumona omauthemba gevi lyopamuthigululwakalo oshowo okumona omauthemba okuhiila/okuthetha omavi/omahala oge na awike okuningwa konima ngele shika osha ziminwa nokuuthwa kominista yi nasha niipambele yomavi,” osho ta yelitha.Kakele, okwa yelitha kutya engambeko ndika inali nuninwa awike okuya moshipala nenge okungambeka oonkondo mokugandja omavi/omahala  komalelo gopamithigululwakalo, ihe okutula po ashike oveta nelandulathano – ano okutala iinima nawa oshowo okuninga omayelekanitho muka. Ominista otayi ti kutya mboka taya ningi omaindilo gomavi/omahala guunene  dhoohekita dha konda oohekita omilongo ntano (50 hectares) otaya tegelelwa natango okugandja omatompelo gomaindilo gawo ngoka okwiindila uunene womavi/omahala ge thike mpoka,  okukala ya mona oombapila dhomapopilo okuza kooyene yomikunda, omalenga naaleli yopamuthigululwakalo omanga omaindilo ngaka inaga tumwa kominista ga ka mone ezimino. “Osha simana unene okutumbula kutya ezimino lyominista oshowo okwaazimina omaindilo kehe otashi ki ikwatelela komapopilo gooyene yomikunda,omalenga oshowo aaleli yopamuthigululwakalo.” !Naruseb osho ta ti. Ominista okwa li wo ya tumbula kutya engambeko ndika  okushilipaleka kutya eindilo kehe tali ningwa komukwiilongo otali talwa pakuyeleka komaukwatya gwontumba omanga eindilo ndyoka inali ziminwa. “Pashiholelwa, elongitho lyevi ndyoka lya gandjwa nenge lya pewa omukwiilongo otali eta po sha shomupondo shi nasha noompito dhiilonga, okunengeneka onkalo yoluhepo nosho tuu? osho ominista tayi pula. Shi nasha nuuthemba wokukala nevi uule wethimbo lyontumba inawu konda oomvula 35, Minista !Naruseb ota ti kutya uuministeli otawu ka ethela engambeko ndyoka li kale miikaha woshikondo shika shi nasha niipambele mbika okushilipaleka kutya onkalo kehe oya ungaungwa nayo pauyuuki nopamukalo gu li nawa ngoka tagu mbilipalele nokunyanyudha aakuthimbinga ayehe, omupunguli/omunangeshefa oshowo aakalimo yomomiitopolwa mbyoka. “Uuministeli owa taamba ko kutya Namibia oku li oshitopolwa shiilongo ayihe muuyuni – paigwana, onkalo ndjoka tayi endelele nokulunduluka noonkondo nosho tuu. Ooveta dhetu odhi na okukala tadhi vulu okuyulululwa opo dhi vule okukwatela mo iiningwanima nkene tayi inyenge moshilongo nenge muuyuni/paigwana. Onkee osha simana unene noonkondo opo omaunkundi gopaveta ngoka ge li po ga vule okumonenwa omakandulopo gomikundu, opo onkalo moshilongo shi nasha nethigathanopo pamahupilo/paunangeshefa yi talwe mokatengelelo ke li nawa. Ooveta ohadhi kutha ethimbo ele opo dhi vule okulundululwa nenge okutalululwa, kakele iikondo mushika nenge mboka ye na ontumbu mushika oye na okukala taya vulu okutala nawa onkalo nokukatuka onkatu shi ikwatelela konkalo,” osho !Naruseb ta ti. Oshikwawo, shi nasha noonkondo dhomalelo gopamithigululwakalo oshowo oolaata dhomavi gokomikunda/iitopolwa yaayehe (communal land boards), ominista otayi kutya iinakugwanithwa yayooloka oshowo oonkondo dhawo odha yelithwa mo nawa mOveta yElundululo lyEvi lyOkomikunda (Communal Land Reform Act). Pauyelele wominista, oshinakugwanithwa sha simana mokugandja nokutinda okugandja omauthemba gomavi/omahala gomuthigululwakalo otashi kala natango miikaha yomalelo gopamithigululwakalo, omanga oolaata dhomavi tadhi kala noshinakugwanithwa shokugandja nokutinda okugandja omauthemba gokuthetha ge nasha nomavi/omahala miitopolwa yokomikunda. Kakele, omalelo gopamithigululwakalo oge na wo okugandja ezimino/epopilo lyokugandja omauthemba gokuthetha ge nasha nomavi/omahala gokomikunda, omanga oolaata dhomavi gokomikunda miitopolwa ge na oshinakugwanithwa okuutha/okuzimina nokushangitha omauthemba gomavi/omahala ngoka taga gandjwa komalelo gopamithigululwakalo.
2013-12-13  Staff Report 2

Tags: Khomas
Share on social media