2006-11-06Staff Report 2 "PALO ye pahami ya likomu ze 22 000 ne kile ya fumana mupendo wa silelezo kwabutuku bwa maswafu mwasikiliti sa Caprivi kuzwa butuku bu bonwa ni kunitifazwa mwamazazi a felile. Butuku bwa maswafu bu zibahala kuba ba n`ata ka Anthrax ka puo ya sikuwa kapa sona si 'yesi-yesi'. Muofisa yo Muhulu wa Liluko la Pabalelo ya Lifolofolo ni Limunanu mwasikiliti, Dr Frank Chitate na kile a bulelela ba mutende o mwamazazi a felile kuli, musebezi no zamaile hande mi Liluko la habo kutuha li teula zene kilwe za leliwa haiba zwelopili sakata ye swana ye, inge I zwelapili mwalinzila za silelezo kaufeela mwalibiki ze supile ze taha. ""Mwanako ya cwale halu sika bona kale matata. Mupendo unze u sweli kuzamaya hande mi luna ni sepo feela ya kuli luta fumana lika kaufeela za luna zene lu kile lwa lela,"" Chitate mwamanzwi a hae. Butuku bwa maswafu mwalikomu za sikiliti sa Caprivi nebu kilwe bwa nitifazwa mwalibiki ze talu ni mazazi a sikai a felile. Butuku se bu bulaile lipizi ze mashumi a mabeli (20), litou ze lishumi kaze nee (14) kubeya linali ze nee (4) mwasibaka-tuna sa pukelezo ya lifolofolo sesi zibahala ka Chobe National Park, ili sibaka sesi fumaneha mwanaha Botswana ni kuipa museto ni naha ye. Mianda-nda ya lifolofolo seli shwezi ten`i mwasibaka se. Kuna ni palo ye likana 160 000 ya likomu mwasikiliti sa Caprivi mi kuzona likomu ze hakuna pulao ya butuku bo yese bihilwe. Mwabiki yale ye felile, palo ye likana lishumi kaba silezi yeli ya maofisa ne kilwe ya lumelwa mwalibaka ze shelana za sikiliti ni kupeta musebezi wa mupendo ka nzila ya kusileleza likomu za sikiliti kwabutuku-tuna bo, bwa maswafu. Mupendo neu kilwe wa hatiswa ka bunabwangu kasamulaho wa mukopano wa putako wa linaha ze peli ze, ili naha ye ni naha Botswana mwamazazi a felile. Nihaike naha Botswana ne kile ya tateka ni musebezi wa mupendo ka kweli I lin`wi fa pili, hakubapanywa ni naha ye ya Namibia, naha ye yona ne kile ya tateka ni musebezi wa yona mwabiki yale kasamulaho wa kuleka milyani ya silelezo ya butuku bo, ili milyani ye likana 180 000 kwanaha South Africa ka teko ye likana N$108 000. Palo ye likana 5 000 ya milyani ye swana ne kilwe ya lekelwa linja ni likaze kubeya limunanu zen`wi za luna bo Kamunu. Kubonwa kwapili kwabutuku bo ne ku bonwi mwakweli ya Muimunene silimo se, mwasibaka sa pukelezo ya lifolofo sona sa Chobe. Mingendenge ya silelezo ya butuku bo ne kilwe ya hatiswa mwakweli ya Sikulu mwasikiliti sa Caprivi sina sikiliti hasi zibahala kwasitataliso se si swana mwalilimo kamukana. Chtate na kile a kupa balimi kaufeela kuli ba swalisane ka kozo ni likute ni maofisa kaufeela baba ta potela libaka kaufeela za bona ze shelana. Na kile a kupa bayahi kaufeela ba sikiliti hape kuli ba sike ba icela feela nama kaufeela yeba sa zibi hande sihulu ya lifolofolo kapa likomu ze ishwela feela isi ka zibo ya bona kapa tato. Muuna wa lilimo ze mashumi a mabeli ka lilimo ka ze lobapeli (28) mwasikiliti sesi swana na kilwe a lobazwa mwasipatela-tuna sa Katima Mulilo ka kukulubelwa kuba mukuli wa butuku bwa lifolofolo bo. Nihaike ne ku sika nitifazwa nji muyahi na fumanezwi butuku bo kapa awa, Yo Muhulu wa Litaba za Milyani mwasikiliti, Dr Mubita Saasa na kile a taluseza ba mutende o kuli mukuli na kile a supeza feela lisupo za butuku. Butuku bwa maswafu bu tiswa ki kokwani ya maikulokuwawa ye zibahala ka bacterium Bacillus anthracis ili kokwani ye teseza hahulu likomu, lingu ni lipuli ni kutisa kuishwelwa feela kwalimunanu ze. Babeleki baba sebeza ni zona likomu ze kubeya limunanu bayemi maefefe a kukula matuku kapa bona butuku-tuna bo bobu swana a haiba kuli basa itusisi linzila sakata ni kunga mihato ya silelezo ye swanela." 2006-11-06Staff Report 2
