Otjomuise- Otjiwondo tjo Ndjembo, 1959-1961, irumwe ro ru tum o ma zemburukiro wo zo mbura o 60 zo Ndjembo yo Ruvanda, tji tja karere no vi tjitwa otjorupa ro ma kuruhungi inga.

Otjo tja karere no ma riro wo zo nÿiwona ngari nonyu¿e yapeke tjiva vo u ¿epo watjo, mumuna Hijangaruu VeseeveÞe, tji va raisire kutja omitanda omayuva ingo, ngari omayuva wo zo “bell bottom” ozo mburukova inda zo mararama omapapi kehi, aaveziravi. Otja tji ma pee tjiukwa mo ma kuruhungi otjiwondo ihi tja rukirwa kondjembo yo 1959 tjiyari omurongo (10) ku Tjitarazu mu mwaÞa ovazoozu omurongo na umwe (11) mba yahwa iyo porise yo horomende yo mbangu ya South Africa oruveze indo ndjaa ihonaparere mo South West Africa, o Namibia otja tjaari tjiukwa oruveze indo. Ovandu ape 400 vaihamwa na vekarira ovamune vo ma pangero mo namimiti. Otjitandi tjo porise nouhonapare wo horomende yombangu yo tjivara ya South Africa itji tja tokwa iyo vazoozu oku pirukira oki tjindisirwa ko ma turiro ndinondi nge tjiukwa otjo Katutura okuza Koruvanda, ndinondi nge tjiukwa otjo ma turiro inga Hochland Park mOtjomuise. Ndinondi ongungu mu mwapakwa ozombanga¿e inÿa azehe omurongo naumwe mongungu imwe  kombundo ngutukiro ohoromende ya Namibia ekutuke yeiririsa otjirumatwa tjehi. Umwe wo zo mbangane zo ndjembo indji otjohoroose yok u pirukira omatjindjisiro inga, John Muundjua, ngwa Þire mo 2018, wa pa kwa mo zongungu inÿa kutja ma suve ve ouna ovakwao mbu va kondja pamwe nu ve hungire owa nyoro kutja tjii hapo otjirongo nehi nduva kondjera ra inga pi. Tjingetjo mo zo ngungu inda omu mwa suvisiwa varwe mbakondjera ehi tjinene okuza mo Ruvanda tjimuna Jariretundu Kozonguizi na Koipa Kazapua, owo mou rengewona wawo mbari ou¿epo wo Swanu. 

Opu ma pe zire omambo wo Peresidenda yo Swanu nguripo nai, Onongo Tangeni Iijambo, ngumatja omana yaimba mbaÞa mo 1959 yasere okutjiukisiwa naye tjangwa kongungu indji pozo ngungu zo Ruvanda owo pu va suvisiwa. Omambo inga Iijambo we ye tenene Oritjavari po ma zemburukiro oyetja 60 yo ndjembo yo 1959 po zo mberoo zo Swanu mo Katutura mOtjomuise. Wina waraisire o u zeu kutja nandarire kutja eyuva indi ma ri tjiukwa nawa kutja oruveze indo ndjari ko honga yok u pirura o matjindisiro wo va zoozu ko Katutura yari otjira tjo Swanu oruveze indo tji tja ri otjira tjo porotika tji tja riko atjiyerike, ndino po ma zemburukiro inga kotjiveta iyo horomende ka i zemburuka o Swanu. 

Mo zombura inÿa nÿuma zeutire mo 1950, ongomainde ya Tjomuise no ma tiasaneno nounane wa  South West Africa no horomende  ya South Africa yatia oku tunga omaturiro omape komanene oku pikira koutokero wa Tjomuise  no ku tjindisira ovature avehe vo Ruvanda ko ma turiro omape inga. Otjingi to va ture vo Ruvanda omatjindisiro inga vapanda nu omapandero inga mo 1959 otji ya pamuka. Otjimbumba tjo va kazendu vo Vaherero monyengo no ma tjindisiro inga  va kawondja pehi tjiyari 3 ku Tjitarazu mo 1959 oku yenda komberoo younane wohoromende. Omayuva yetano kombunda ya nao apekara oma pander wondoneno oku ungurisa ovina vyo ngomainde tjimuna ozombesi, etuwo ro ma vinu ne tuwo ro zo ndengura. Tjiyari omurongo (10) ku Tjitarazu mo 1959  ovapande oku tjindidiwa  ave hungamasana nouvara neyuva ndo ondjembo ayiunmbu.