ONGWEDIVA – Elelo lofikola yedina Nafidi Primary School moshitukulwa shaHangwena oi li moudjuu molwovakwashiwana vamwe ovo ve na eebashu da dikwa moluumbo lofikola.
Omutalelihongo moshikandjolongo Ohangwena Frieda Kashikatu okwa ti ope na na eebashu 17 dovakwashiwana tava kondjele moluumbo.
Kashikatu okwa ta ti eebashu opo da hangika ponhele opo manga inapa tungwa ofikola tete, ashike paife oovene veebashu inava hala okudja po molwaashi vati inava futwa mo kumuni.
Edi okwe di lombwela minista yehongo Anna Nghipondoka pefimbo a talela po eefikola da yooloka moshitukulwa shaHangwena omafiku aa.
Kashikatu okwa hokolola ta ti eebashu odi li eshongo linene kovanafikola molwaashi ovakwashiwana otave lipumu mumwe novanafikola omanga vamwe tava vake po omaliko ofikola.
“Ovanafikola kave li vali meameno. Ounona vofikola nghee ve li otava tale omalinyengo ovakwashiwana ve li moluumbo,” ta ti.
Okwa weda po ta ti ounona ihave litula mo vali ngeenge ve li meetundi shaashi ohava kala va tala omalinyengo ovanhu momakende.
Kashikatu okwa hokolola ta ti ofikola inai tulwa oluumbo lodalate kombinga imwe molwaashi oku na eebashu da tungwa ponhele opo pa nuninwa okuenda odalate.
“Paife moluumbo lofikola ohamu yada oimuna molwaashi inaku tulwa odalate. Ovakwashiwana ohava shingile mo oimuna yavo osho shi li sha nyika oshiponga ngeenge oimuna i li mumwe novanafikola,” ta ti.
Okwa ti ounona ove na omhito yokukwatwa po ombabyona mofikola kuwalye ile ve livake mofikola molwaashi kape na odalate.
“Otu na omukeleli womaliko umwe ha tonatele ovakwashiwana ngeenge ve li mofikola ashike eshi itashi kwafele shaashi ovanafikola ohava kala ve li hanena mofikola,” ta ti.
Kashikatu okwa ti obashu imwe oya tungwa i li popepi noudjuo onghee paife ovanafikola ngeenge tava ka longifa okadjuo ohava piti poshivelo shobashu pe na novanhu ve li pondje.
Eshi a kwatafana naKundana, mayola wodoolopa yaHelao Nafidi Darius Shaalukeni okwa ti ombelewa yaye inai lopotelwa kombinga yovakwashiwana inava hala okukufa eebashu davo moluumbo lofikola.
“Otwa yandja eenhele detu kovanhu ve na eebashu di li mofikola. Otwe va lombwela opo va kale va dja mo shaashi onhele oyepangelo,” Shaalukeni ta ti.
Okwa yelifa ta ti oovene veebashu okwa li ve likufila edu voo vene nokutunga po omaumbo avo onghee itava ka futwa mo kumuni.
“Elelo lodoolopa otali ka popya noovene veebashu opo va dje mo moluumbo lofikola molwaashi otashi piyaaneke elihongo lovanafikola,” ta ti.
Lwopokati opo, oovene veebashu di li mofikola ova lombwela Kundana tava ti ova lombwelwa kwa laata kelelo lodoolopa kutya nava dje po.
Ova ti opo ashike va pewa eenhele dedu kelelo lodoolopa oshivike sha dja ko onghee ove na manga okulilongekida noshimaliwa opo va dengulule po eebashu davo.
Wilbard Mathew oye umwe e na obashu i li mofikola, okwa ti okwa pewa onhele kumuni ashike ke na sha oshimaliwa shokudengulula po obashu yaye.
“Ondi na manga okuongela oshimaliwa opo ndi fute ovanhu va dengulule po obashu yange. Onghee kandi na oupyakadi wokudja po ashike onda pumbwa oshimaliwa tete shaashi otashi pula oshimaliwa opo obashu i dengululwe po,” ta ti.
Onghee okwa pula elelo lodoolopa opo li va yambidide nololi yokututa po omaliko yavo.
Johannes Mwafangeyo naye e na obashu i li moluumbo lofikola, okwa ti muni ota popi oipupulu kutya ponhele opo ove ya po oshali.
“Onhele yange onde i landa pefimbo nde ya po,” ta ti.
Okwa ti okwa li a pewa onhele yedu kumuni ashike oi li popepi nepya li na mwene a lima po, nondobe yomeva i li popepi.
Onghee okwa ti itadi mo moluumbo lofikola manga ina pewa onhele i li nawa ta dulu okudengela po obashu yaye.
“Fyee katu na omhinge nokudja mo moluumbo lofikola ashike otwa hala muni e tu twale ponhele i li nawa ihapa talama omeva,” ta ti.