ITA ba lwapili silimo se kubona ‘singumbuli’ sili sin`wi sa mafula a oli inge si leka pene ye likana N$7, lona le la kacenu. Teko ye kamukana i taha kasamulaho wa tumuso yene kilwe ya patalalwa ki Likwambuyu wa Likolo la Milafo ni Maata, mutompehi Erkki Nghimtina sunda ye felile.
Kekezo ye, i bona pene ye likana 27 cents inge i beiwa fahalimu a teko ya cwale ya mafula a petululu kubeya kekezo ye likana 32 cents inge i beiwa fahalimu ya dizulu.
Kekezo kaufeela ye, ita hatiswa lona le la kacenu ka hola ya busihu ya 00h01.
Ba Motor Vehicle Accident Fund (MVA) ni bona neba kile ba mbalamanisa kekezo ye likana 20 cents ka singumbuli kuzwa fa 2 cents yene fumanwa ki bona ka singumbuli kaufeela sesi lekwa ki sicaba.
Nihaike ze kize ta bonwa lona le kacenu, ba katengo kaka bona za litifo za fa mikwakwa kapa misipili kaufeela, bona ba Namibia Taxi and Bus Association (NABTA) seba tumusize kuli mwanako ya cwale habana ku swala fa litifo kaufeela ze lifiwa ki sicaba sesi I ponda mwamisipili ye mikuswani kapa ye mitelele.
Mueteleli wa katengo ka NABTA, mutompehi Magnus Nangombe ki yana kile a tumusa sunda ye felile ni ku nitifaza kuli litifo halina kuswaliwa mwanako ya cwale ye.
Nangombe naize mwanako ya cwale, katengo ka habo kanze ka katazwa ki likayamana la litifo za cwale ze mi kacwalo kata ina hande fafasi pili, pili tumuso yen`wi i hatiswa kale.
naize kwamakalelo a silimo se, katengo ka habo neka kile ka mbalamanisa litifo ze nca mi hape ne ku kile kwafumaneha kuli kuna ni batu ba ban`wi bene basa lateleli litifo ze sina ka mbalamaniso ya simubuso.
“Ka mutala nelu lumelani kuli batu baba liba mwaupa wa naha ba swanela kulifa pene ye likana N$115 kono kuto fumaneha kuli ba ban`wi ba lifisa feela pene ye likana N$90 ili nto yesa zamaeleli ni litumelano,” na tumusize.
Na ekelize kubulela kuli sicaba ha si swaneli kuno lifanga litifo ze sika hatiswa simubuso kapa ku fiwa sikuka ki katengo ka habo.
Mwa sitatimende, Nghimtina na kile a bulela kuli teko ya mafula a petululu a zibahala ka 93 kwa likamba la Walvis Bay ata leka pene ye likana N$6, 89 ka singumbuli haa mafula a petululu a swana a zibahala ka 95 ona ata leka N$6, 91. Singumbuli sa disulu sona sita yema fa N$6, 70.
Mwa mulenen`i wa Windhoek mona, 93 ita leka pene ye likana N$7,07 ka singumbuli haa 95 yona ita yema fa N$7,09 kubeya disulu yeta leka N$6,89.
Likwambuyu na kile a toloka kuli kekezo ya mafula a, i tiswa ki mabaka a shelana a mwalinaha ze lafa ona mafula a ni kutisa likayamana la teko ye pahami kwa linaha ze sina sona limbule sesi lateha se.
Mabaka a tisanga kekezo a shelana mi hala ona ki tokwahala ze pahami ya sona simbule se mwalifasi. Libaka leli n`wi leli kulubelwa kila likayamana lene li kile la wela naha ya Nigeria mwalikweli ze felile hakuamwa kaza mafula a oli a.
Likwambuyu Nghimtina mwasitatimende sa hae na zwezipili kubulela kuli kekezo kamukana ye i shandaulanga sifumu sa naha mwalinzila ze shelana.
Yo Muhulu ni kufita kwa Liluko la Sifumu kwa sikolo se sipahami mwanaha sona sa Unam, Dr Omu Kakujaha naize likayamana kaufeela la kekezo ya mafula, lita utwiwa ki sicaba kapa bayahi kaufeela ba naha.
Na kile a ekeza kuli kekezo ita wela mwamaemo a maswe ahulu mwamaluko a shelana a naha ni kutisa kuli mane makampani a man`wi a lundule babeleki ba ban`wi.
“Butata bo bwa teko ya mafula a oli buta tisa likayamana kwamaluko a shelana ni sifumu sa naha. Muzilili mwa nako ya cwale u leka N$10 mi mwa libaka zen`wi u leka N$12. Kamaniti teko ya mafula a ita utwiwa luli mi teko ye ki yen`wi ye pahami ni kufita mwalilimo ze,” kakuya ka Dr Kakujaha.