BA NAMPOWER bata swalisa naha ye kwa naha Zambia ni naha Zimbabwe ka mulilo wa magesi ka kusebelisa purojekiti ya Caprivi Inter-Connector ya mashilin`i a yemi fa N$3,2 billion ni kutisa bukamuso sakata kwa sikiliti sani ni linaha za sikiliti sa SADC.
Caprivi ye ipa museto ni linaha ze cwale ka Botswana mwa mbowela kubeya Angola ni Zambia mwa mutulo, ina ni linuka ze cwale ka Cuando, Linyanti, Chobe ni Lyambai.
Tolopo ya sikiliti ki Katima Mulilo ili tolopo ye yemi mwa upa wa sikiliti mabapa ni mukulo wa nuka ya Lyambai. Sikiliti hape si zibahala ahulu ka pula ye pahami ka mita, sihulu mwa likweli ze cwale ka N`ulule kuisa Liatamani.
Sikiliti nesi beilwe libizo la Caprivi kasamulaho wa muuna muhulu yo mun`wi ya nali muyahi wa naha Germany ili Kansela Georg Leo Graf von Caprivi de Caprara de Montecuccoli a kile a kupa mubu wani kuba United Kingdom mwa silimo sale sa 1890.
Von Caprivi na kupile mubu wa sikiliti ka mulelo wa kufa naha Germany South West Africa sibaka sa kusebelisa hande nuka ya Lyambai sina ka tumelano ye zibahala ka Helgola-Zanzibar Treaty mwa lilimo zani.
Sikiliti nesi latiwa ahulu baken`i sa kuba ni maipato a mande hande kwa lindwa zene cwale ka Rhodensian Bush War ni ndwa ya African National Congress yene lwanisa mubuso wa sialuluti sa mubala mwa naha South Africa.
Sikiliti si fumile kwa lifolofolo kaufeela ze tuna mi hape sina ni palo ye likana lipesenti ze 70 za linyunywani mwa naha kaufeela.
Sikiliti kise sin`wi hape mwa naha sesi bonanga palo ye nanuhile hande ya bupoti mwa maluko a cwale ka ‘bunde’, njimo hamohocwalo ni kushuta litapi hala likalulo zen`wi za kuikatulusa ze hohanga bapoti.
Palo ye likana bayahi ba 80 000 kiye pila mwa sikiliti sa Caprivi ni kutisa kuli sikiliti si kone feela kuekeza palo ye likana lipesenti ze nee kwa palo kaufeela ya bayahi ba naha. bayahi ba sikiliti ba Itusisa ahulu mushobo wa Silozi mwa likolo ni mikopano simubuso.
Sikiliti si aluhanyizwe mwa lilalanda ze silezi ze cwale ka Kongola, Linyanti, Sibbinda, Katima Mulilo Rural ni Urban kubeya Kabbe.
Ba NamPower ba tabela kuitusisa maemo a cwale a, a sikiliti ka kutisa lizwelopili za mulilo wa magesi kwa naha ni kuswalisa mulilo wa magesi ni linaha zen`wi za sikiliti sa SADC ka bubebe ka kusebelisa musebezi wa makopanelo wa Caprivi Link Inter-Connector Project.
Mwa nako ya cwale, ba NamPower banze ba patehile ni yona purojekiti ye, yeta kopanya hande mulilo wa magesi kuzwelela naha ye, Zambia ni Zimbabwe ni kuto li swalisa kwa muhala wa naha o zibahala ka NamPower grid ka kusebelisa nzila ye kuswani ya Caprivi ni kuto swalisa hape ni kwa muhala wa naha Zambia o zibahala ka Zambia grid kwa Livingstone kuisa kwa muhala o zibalahala ka Zimbabwe transmission network kwa tolopo ya Hwange.
Purojekiti ye, Ina ni mihala ye cwale ka HVDC converter stations, HVDC overhead transmission lines kubeya mihala yen`wi yelateha ya mulilo wa magesi, ili mihala yena ni buikemo bwa maemo a lateha hande.
Purojekiti inze i sebezwa kuyona ka makontiraka ka kulatelela milao yaba NamPower ya matenda ni milao yen`wi ya lifasi ye swala fa litoho za mashilin`i hala litoho zen`wi.
Kampani ya mubuso yona ya NamPower ita swala ka ketelelo, masiteshini a man`wi ama transmission.
Muhala wa Caprivi Link Inter-Connector uta ba ni buima bobu kona kutubula mulilo wa magesi wa buima bo eza 300 MW mi buima bo buta konwa kunanulwa hape mwa halimu ka buima bobu likana 600 MW.
Purojekiti ita ba ni muhala wa butelele bobu eza 970 ka libima ili muhala o zibahala ka High Voltage Direct Current (HVDC) bipolar line ni kuswalisana ni siteshini sa converter kwa siteshini sa Zambezi Transmission mabapa ni tolopo ya Katima Mulilo kuisa mane haisi kwa siteshini sa Gerus Transmission hala tolopo ya Otjiwarongo ni Outjo.
Volutegi ya ona muhala wa bipolar uta kona kufitelela 350kV DC.
Ka ona muhala o, haku ta ba ni kalulo ya purojekiti ye swana ya bubeli, mulilo wa magesi ota tubulwa ku yona mihala ye uta kona kufitelela buima bobu likana 600MW, ni kubona kuhula kwa muhala wa 400 kV AC transmission system mwa naha mo ota kona kuhuliswa ni kuekezwa ni kutisa kuli mane ku konwe kuyahiwa muhala o mun`wi wa libima ze 285 ka ka mulilo wa maemo a eza 400 kV AC transmission line kuzwa siteshini sa Auas kuisa kwa siteshini sa Gerus.
Likalulo zen`wi za yona purojekiti ye, nese li tatekile kale ni mwa silimo sale sa 2006 ili likalulo zene amana ni matenda.
Mafelo a purojekiti ye kaufeela, a taluswa kuli ata nanula naha mwa halimu ni sikiliti kamukana ni kufeza buikemo ahulu bwa mulimo wa magesi kuzwelela kwa naha South Africa.
Purojekiti se nanuzwi hande hape mwa halimu ki kuyahiwa kwa muhala wa 220 kV kuzwelela mwa naha Zambia kwa tolopo ya Livingstone kuisa kwa siteshini sa Zambezi substation mwa tolopo ya Katima Mulilo. Mafelo kaufeela a purojekiti asa akalezwa kuli ata ba kwa mafelo a silimo sesi taha.