I Emma Kakololo
OTJOMUISE
Ondando ya Namibia yombura indji o 2030 mai munika ayo oruroto nduri kokure tjinga ehupo mehi ariyaruka ombunda.
Ondando yo 2030 maivetasana otjipara nomwinyo mo Namibia mbwarira omuvi nomusupi momakaendero wozombura nu mapeya ape kambura ehi ape kombanda yozombura o 30 nganduu mo 2045 okuvaza pondondo yo 1991 ovandu tjaa vehupu nganduu pozombura o 61. Omatjangwa ngapitire katjusupi worutu ro Mihoko Omikutasane romekurisiro mayeraisa nao.
Otja komatjangwa inga kundinondi omundu auhe mo Namibia mapeya avaza ozombura o 49 uriri ngunda ondando yo 2030 aipambaha ozombura o 69.
Otja komutjange wongondononeno indji, Sebastian Levine, omayarukiro ombunda inga moure womwinyo womundu mo Namibia wina yenanena pehi omekuriro nandarire kutja pena omarundurukiro omawa motjimariva tjitjihita metundu nawina mo nengu yomahongero. Okuweza ko Levine matja nandaire kutja pena ovikaneno vyokutja ouhepe wotjimariva umunika ayo uhenunuka, oukaiya okurira ko. “Oure womwinyo uhenunuka mena rokutja oumba wEhinga unomasa okunata omarundurukiro omawa ngemunika motupa tuarwe tuomekuriro womundu.”
Omatjangwa inga wina mayeraisa kutja o mekuriro womundu ye panguka otja motukondua peke peke tuehi nawina pokati komihoko. Otukondua tua Kohmas na Erongo otuturi kombanda mo mekuriro omawa ngunda Ohangwena na Kavango aturi kehi kehi. Otukondua tuo kombanda ohapo katuraisa onawa movinenge aviyetatu vye mekuriro womundu. Ngunda aperi nao omekuriro womundu ya ye ruruka oruveze otja tjimarukaenda motukondua tutano o Erongo, Karas, Otjozondjupa, Omaheke na Kunene wina tuturi otukondua tu turi kehi mo ma henunukiro woure womwinyo.
Omuhoko womekuriro wokombanda owo vahungire weraka rOtjindoitji mbuna omekuriro wondondo ndji maisasanekwa kuna indjo ya Swedena na Canada ngeri omahi omanina kamuseka mouye mo mekuriro no makaendero komurungu womundu. Ombura ndjazuko yari poruveze orutjatano (Swedena) norutja hamboumwe (Canada) nu nandarire yeri kombanda yehi rOvandoitji.
Omuhoko mburi munda imbo warwe ovahungire veraka rOtjikuruha mberi pondondo yomekuriro womundu tjingeyo yomahi inga o Eritrea na Rwanda ngeri yemwe womahi o 20 yo kehi kehi.
Omekuriro womundu wina tjikweya kovakazendu yeri kehi katiti okusasaneka novarumendu tjitjiri otjiraisiro tjondikameno yo kuhina ondekisasaneno pokati kovarumendu novakazendu. Levine wanunisa ohepero yomatuiiro momaunguriro momwano omuwa nomupwe wovitjitua vyo kupanga imba mbena Ehinga nawina woku tjurura omahwangero omape ndoovazu mapekara omaparangisiro womeuriro nomayeneno womundu. Wina waningire kutja otjimariva tjomekurisiro tji yarukirwe mena rokutja otukondua tu tuna ouhepe katupewa ombango ndja pwire otuhepo tuato.