ǀAEǁGAMS – Daob tsūke!gân ge !hūb sâuǁkhāsiba ǁaupexa N$1.3 biljunsa ra ǂgan, tib ge Ministeris Sîsengu tsî !Nari!oabadi Ministeri, John Mutorwaba ge mî. Nē !gôagu ge 2016ǁî kurib !nâs ge !Hū!nāsi Daob !Norasasib ǀAwemā!nansa (NRSC) dī hâ i ôa!nâdi tsî ge Ernst & Young Kō!gâs ǂNûiǂgās xa a ǁawoǁawohede xu a hōsa. Mutorwab ge ǂoago wekheb Denstaxtsēs ai parlements ǁanina ge mîba, ǂoago kurib !gôagu ra ǁgausensa !oan 700 khoena ûiga auto tsūke!gân !nâ-ū a ǂoa!nâ tsî 5 000 tsû-aina a hâsa. !Aruǀîb ge ministera ge mî, Hoa !Hūbaisi ǂUrusib !Nans (WHO) di 2017ǁî kurib !nurigu !oagub Namibiab daogu ai ra hâ auto tsūke!gâna 3.76 persentgu ai mâsa. Namibiab ge 45ǁî !khais ai hoa !hūbaisise mâ daob tsūke!gân !harib ai. Mutorwab ra mîsa !oa i ge māsa 50 !aromadi ǁōgu didi !nâb auto tsūke!gâna 8ǁî !khais ai mâsa. Nē ǁaeb hîa da mari-i !gomsib ǀkha ǂnôab ais ge nē biljunmarisa ǀnî hâ ǂhâǂhâsa !aroma-i !gao ga sîsenūhe hâ. ǁÎb ge ge mî, !nari!oabadi kaise ǂgui !âgu !nâ !hūb sâuǁkhāsiba ra hui!nâsa, aiǁgause sîsenga ǂnuwis, ǁgau!nâs, ǂurusib !oabadi tsî !hūǁares !oabamā-aon tsî xūn dis ǂharugub !aroma, !gōsase nēpa Afrikab !nâ 90 persentgu !gôab di khoen tsî xūn daogu ai ra !nari-ūhese. “Nē !gôagu ra ǁgausensa !oa da ge xū-i ǀkhaise a tanisen ǁoa, xawe ǁgūtsâde dīsa tā nî ǀū, hâhâ nî oresa da nî hōs kōse,” tib ge ministera ge mî. Mutorwab ge ge mî, nē ǁkhaehe ǁoasase ra ǀgapi !gôagu daogu ai ra hâ tsūke!gân digu, ǀgaisa ǁgâǀiba !hūb marisiǁhōgu, ǂurusib !âb tsî ǀae!khōs khao!gâ hâ kō!gâs ai ra ǁguisa. Ministeri ge mîsa !oas ge 6ǁî ǂHanumā!âs Namibiab !Hūǂhanub disa, ǁnāti ī !ereamxasib khoen ûiga ǁkhaubas disa ǂhanub ai ra ǁgui tsî i ge ǁnā-amaga a ǂhâbasa nē !ereamsa dīǀoaǀoas !nâ Afrikab Daogu !Norasasib Daoǁgauba nî !khō!oasa.