Maihapa Ndjavera
ǀAEǁGAMS – !Gâi ǂhôa-i draiwen !hana-aon !aroma-i ge, mâtib go !hūbaib sâuǁkhāsiba a ǁnā, xawe i ge Namibiab di draiwe sîǂuisa 2019 !aromasa kaise go !gâi i, Ånōhe rasa !oan N$840 miljuns Ågūse hâ marisa go hōǂgās khao!gâ. Nē hōǂgās ge Ågam !nāra go Åarosen, 2015 kurib !nâs ge N$407 miljuns hōǂgās Åguisa ī is khao!gâ. Namibiab !Gôakhâis ǂNûiǂgās di !gôagu ra ǁgausa !oas ge draiwen sîǂuisa 24 miljun kiloxramgu Åkha 2016 !nâ ge gôaxa, xawe 2017 tsî 2018 hâkha !nâ 27 miljuns tsî 30 miljunsa kiloxramgu !nâ ge Åomkhâi. !Garib Ånommi di draiwen ge ǁîn hoan xa a ǂoaǂamsase nē ǂharugub !nâ ra !gawaÅîhe tsîn ge ÅnoreÅuin hîa haidi ai ra ǁhaon ase ra xoa!gā!gāhe. Nausa-i ge !hūb di draiwena kaise ÅgapiÅgause Ågui Europab !nâ !gawaÅîhe tama hâ, xaweb ge nē ǂharuguba Namibiab sâuǁkhāsib !aromas tsîna mâǂoa hâ !âsa ra Åhuru. Dana !auga!hūgu hîa go Ågaisa !âsa sîǂuis !nâ goro Åhurugu ge, Netherlandsa ǂguro !khais ai 10 miljun kiloxramgu xa !nāsa draiwena, Ågamǁî !khais ai United Kigndomma 8 miljun kiloxramgu Åkha, Duits!hūba !nonaǁîse haka miljuns xa a !nāsase, Suid Afrikab tsî Belgium hâkha xa mâb hoaba Ågam miljuns xa a !nāsa kiloxramgu Åkha saohe hâse. Aussenkehrs hîa Namibiab !khawagas !nâ ǁgoes tsî draiwe ǂharugub Åkha a !gaeǁaresas, ge hoa !hūbaisise a ǂansa îs !hana!hūb ǁnātikōse a ÅgapiÅgau tsî Ånai !nonasa xu koro wekhega ais ai ra !hanatsoatsoasa, noxopa i Ågui Åkhara !hū-i tsîna nēsa a dī ǁoa hîa. Nētib sâuǁkhāsiba ra Åomkhâi tsî ǂauna !hūǁîna sîsenga ra hō, xawen ge sîsenaon hîa nēsa ra īǁkhā kaina noxopa ǂgaoÅkhā ûiÅgauga ūhâ tama hâ tsîs ge nēsa ǂgaeǂgui-aon tsî ǂgiǂgōs mâisan tsîna ǂâiǂhansens !nâ ge mâi. ÅGui sîsenao-i ge, New Erab Inside Business ǂhôare-ao-i Åkha-i gere ǁgamǁare soab ai ge mî, !âs tsî Ågâsib !hūb !nâ mâb xats mâ mâsib !nâts ra sîsensa aibe ǂhāmâi tsî pereba tāb ai hā-ūsa hoan xa Ågapise ra ūsa. Nē sîsenao-i noxopa gere ǁgaes ge 2019 !nâb sâuǁkhāsiba kaise ge ǁnā hâ i tsîn ǁaupexa 800 sîsenaona xu 500 Åguina sîsen-e ge ūhâ isa. Nē sîsenao-i !oagun ge !nāsa sîsenmā-aona !auga!hūga xu hâ.