Aron Mushaukwa
Katima Mulilo – Katengo Kamubu wa mwaminzi mwasikiliti sa Zambezi kalatuzi kaluci kuli nekalumezi kuli simu yakwai ya lulelule lwa masheleñi ye etelezwi kibayahi banaha China izwelepili mwasikiliti sa Zambezi. Membala wa katengo kamubu ili yeli Muetapili Yomunyinyani wa Liluko la Mubu mwasikiliti sa Zambezi, Charles Musiyalike, nalatuzi manzwi a Mubusisi wa Sikiliti sa Zambezi Lawrence Sampofu kuli katengo kakabona zamubu mwaminzi mwakweli ya Lungu nekalumezi kuli kampani ya Namibia Oriental Tobacco ifiwe liñolo lakuli balime simu ya kwai ni mbonyi.
“Likwambuyu wa Mubu una nikuikalabela kana walumela kapa wahana,” Sampofu nabulezi viki yefelile. Musiyalike kanako yacwale nabulelezi ba New Era kuli katengo kamubu mwaminzi mwasikiliti kasayemi fabuiketelo bone kangile mwasilimo sa 2015, hane kahanile purojekiti kamabaka amakete ni silalanda. “Kulima kwai kutisa masila mwasilalanda nikutisa kuli libupiwa zeñwi lisike kufumaneha nikamuta, kamabaka akusinyasinya mubu, ni mayemo alihalimu,” kubaleha likelezo katengo kamubu zene kafile ku likwambuyu. Katengo kamubu kabulela hape kuli nekasika amuhela tatubo yasilalanda fo kwai iswanezi kulimwa teñi.
Taba yakubata kulima kwai netisize kauhano mwahala Makwambuyu ba Muuso, balipisinisi ya yona hane bamemilwe kuyozibahaza milelo yabona. Ba New Era nebakile babiha kuli Likwambuyu wa Mubu Utoni Nujoma nabulezwi kuli naisize bapisinisi yakwai kuli bayozibahaza pisinisi yabona, mi ku akalezwa kuli Likwambuyu wa Makete Bernard Haufiku nahanile muhupulo wo. Bane bali mwamukopano nebaize Hausiku nasalati muhupulo, nikuli nasabisize kuzwa mwamukopano. Mwalikelezo zabona katengo kamubu nekaize, “sebeliso ya milyani ye bulaya likokwani ni mununo likana libubela mwalibaka zamezi mi kubeya ona milyani ye mwamubu kukona kusilafaza limbule zamezi. Babeleki ba kwasimu yakwai nibona bakona kukula butuku bwa litalo bobutiswa kikwai ili lifanu zetaha kakuswalaswala kwai.”
Katengo kasikiliti kamubu nekabulezi hape kuli “kakuya kalipatisiso za 2009 mwa Kenya mwamandu ababeleki ba kwamasimu akwai, nibao babasabeleki kwamasimu akwai, nekufumanehile kuli hakuna mali amañata afumaneha kakubeleka kwamasimu akwai hakubapanywa nibulimi bobuñwi.” Katengo kamubu neka elelize kuli balipisinisi balime feela mbonyi, mi bafiwe feela mubu walihekele zalikiti zetalu, isiñi lihekele zalikiti zelishumi zene bakupile. Katengo nekabulezi hape kuli tumelelano ibe yalilimo ze 25 isiñi 99 yene batokwa. Musiyalike nabulelezi ba New Era kuli likelezo nelifilwe kasamulaho aku amuhela mañolo ane azwa kwatutengo totu cwale ka liluko la makete, Namibia Consumer Trust, Affirmative Repositioning, ni limembala za sicaba.
Pisinisi ya kulima kwai kimulelo wa Namibia Oriental Tobacco CC, ili yeluilwe ki Muongaongi wa Kopano ya Swapo mwasikiliti sa Oshikoto Armas Amukwiyu, ni bayahi banaha China. Kampani yeo sefilwe kale mubu walihekele zalikiti zelishumi kwa Liselo, sibaka sa malimelo kwanda tolopo ya Katima Mulilo. Kulima kwai kubonahalile hande mwalinaha zeñwi, mwa Afilika, Zimbabwe kiyona yelima hahulu kwai, mi mwalilimo za cwale kwai yeo ilekiswanga kwa naha China. Mwasilimo sa 2015 nekubihilwe kuli naha nelekisize 54 pesenti yakwai mwa China.