Xoa-ao-i: Alvine Kapitako
ǀAEǁGAMS
ǂAuna !gôab !nâ aitsama HIVsa !âisens !aroma ra sîsenūhe ǀgaub ge hoan xa a ǂoaǂamsase ǂkham khoen ǁaegu ra !gawaǀîhe, New Erab ǂhôare-ao-i ge ǂanǂuisa !oa.
ǁNāpa ge !kharaga soǀôamāǂui!khaigu tawa a dīhe ôa!nâdi ge ra ǁgau ǂkhamkhoen hîa 18sa xu 30 kurin ǁaegu hân !nāsase nē aitsama !âisens xūna soǀôamāǂui!khaigu tawa ra ǁamasa.
Soǀôamāǂui-aon Langerhans tsî Medisun soǀôamāǂui!khaigu tawa ra sîsenn ge ge mî, nē aitsama !âisens xūn buruxase ǂkhamkhoesib ǁaegu a !hauxasa. ǂGanǀgaub ge N$20 xu N$40 dolargu kōse ra ǂgan, nēs ge !kharaga soǀôamāǂui!khaigu tawa ra !kharaga.
Soǀôamāǂui-aos Langerhans tawa ra sîsens, hîa Brigitte ti ǀgui gere ǀonǂgaisens ge !khâikhom tsî gere mî in ǂkhamkhoena hoaǁae sorosi ǁgoeǀhaos !nâ komdomma sîsenū tsî HIVsa ǁkhaubasen. “ǂKhamkhoen ge nē aitsama !âisensa ra ǁama in komdommi ose ai!â ǂharugu, xawen a ǁîna ǀū !khais ge ǀnîsi-i ǀgu-i ǀnai HIVsa a ǂhīsa tsîs nēsa noxopa ǁgausen tamasa !nani wekhegu kōse, ǁnā-amagas ge nēsa kaise a !norsao!nâ,” tis ge Brigittesa ge mî.
Dr Simon Agolorib, !Hū!nāsi Direkteri US Senters ǀAega !Gôab !nâ ūhâs tsî ǁKhaubasw dib ge ǂoago wekheb Fraitaxtsēs aib ge ūhâ I ǂhaitsi ǂhôamāǂui-i tawa ǁnāpab ge nēti ī aitsama HIVsa !âisns ǂnamipe hâ dîde gere !eream soab ai ge mî, nēti ī !âisendi khoena aitsama ra omkhâisens tsâsiba ra mā tsî ǁkhāsiba ra māsa.
“Ôa!nâdi !oagu i ge ra ǁgausen noxopa-i khoe-e nēti ī !âisendi ge a positifse ǁgausen o ǁî-i di ûiba a ū !khaisa .” Ai!âb ge Agoloriba ǁîb di ǁkhaeǁnâs !nâ ge mî, ǂkhamkhoen hîa 20 tsî 24 ǁaegu hâ kurina ūhân HIVsa ǂurusib senterdi tamas ka io klinikdi tawa sī !âisensa xu ra !khoebēsa. ôa!nâdi !nurigu g era ǁgau aore khoegu hîa 20sa xu 24 kōse hâ kurina ūhâgu māsenxa tamasa HIVsa si !âisensa. ǀHaehe rasa !oa-i ge ǁaupexa 23 persentgu HIVsa ūǀhâse nē kurin !nâ hâ ǂkhamkhoega antiretro-viral soǀôan ai hâ.
!Gau ra 77 persentgu ǁîgu HIV !harosa a ǀū tamas ka io a ǂan xawe soǀôan ai hâ tamasa.