Likolo la tuto liokamela fa lisitataliso

Home Languages Likolo la tuto liokamela fa lisitataliso

Katima Mulilo

Likwambuyu wa tuto, za mazoho ni sizo Katrina Hanse-Himarwa u ize likolo la habo lina ni liseli la butata bo litalimani niona.

U ize, kungilwe mihato ya kufukuza lisitataliso zeo likolo litalimani niona. Hanse-Himarwa na bulela kwa mukopano wa simubuso wa sikiliti wa babeleki mwa tuto, babahulu ba likolo ni matichele mwa poto ya hae ya buizibahazo mwa sikiliti sa Zambezi ye tatekile la Bubeli, kafo na talusize kuli butata bo bukutiseza mwa mulaho kuituta kwa bana ba balikolo.

“Ni lemuhile kuli matichele babamwi baimezwi kwa musebezi. Ni tabona kuli matichele babaňata ba lumelwa kwa lituto za butichele. Lulemuhile litiyeho zeli kwa miyaho ya likolo. Ni tabisizwe ki lichicheho ze sweli kuezahala mwa Zambezi kunolofaza lisitataliso zeo. Kutokwa mulilo wa gezi mwa likolo zeňata ki zemwi ze kutiseza mwa mulaho tuto ya kufa liseli mwa likolo,”a talusa.

Hanse-Hamirwa, u ekelize kutalusa kuli kutisa tuto ya mahala ya litopa za fafasi i ekelize kwa palo ya bana balikolo, taba yetisize kuimeza mungendenge wa kufa lico mwa likolo. Hape lulemuhile kuekezeha kwa palo ya bana balikolo kwa takazo yakufumana kwa lico zefiwa, sihulu kuzwelela fa kuzibahazwa kwa tuto ya mahala, kubapanya ni pene yefiwa kwa kalulo ya kufa lico mwa likolo,”a talusa. U file mamela kwa matichele ba lilofa fa misebezi, kakutalusa kuli likezo zeo liamana ni buliangelino. “Sina ka bachilauki, ki taba ye komosa kuli luna babamwi lufulalela bana baluna basina ya baluta bakeňi sa bulofa. Kiluna lutokwa ni sabo ya kuli mafelelezo a kweli ni kweli luamuhela lituwela ze lusikasebeleza. Buňata baeza cwalo mwa sikapani sakuli bakula ni kufumana maňolo a bukuli bwa bupumi. Yeo ki mikwa ya kutokwa minahano sakata. Ki mitala mani ye lusupeza? a buza.

A talusa kuli mikwa yefosahezi i supwa kwa bana balikolo kakusaeza hande mwa likolo zeňata mwa naha kabupala. Mikwa ya matichele ya kuitenga mwa lipisinisi za kwa mukunda, buchakolwa bwa matichele ni bana balikolo, kubukana mwahali a bana ba likolo ni matichele ki zemwi za likezo ze masila zetisa kusaeza hande mwa likolo,” a lilauka likwambuyu wa likolo la tuto. Hanse-Himarwa, na tunguluzi taba ya kuli matichele ba tatokwahala kulumela lipiho za kusupeza buitamo bwa misebezi ya bona mwa likweli ze talu, mi u katokwa kapelezo ye zamaelela ni musebezi o munde. A ekeza kutalusa kuli, ka bumai ba-batafumaneha kusaeza hande ba ta-talusezwa kuputaputa twa bona ni kuikambanga.

Haiba lusina miselo sakata, naha kaufela itaba iziyelehile. Ni tokwahala ku tambeka lipiho zaka mwa mazazi a mwanda ao nenili mwa Ofisi. Ni inzi mwa situkutuku sa kupeta cwalo, kacwalo ni kaeza mukwa oswana kumibeya mwa situkutuku kuli ni luna lufite fa mutomo wa luna. Haiba u palelwa kueza hande u talundulwa fa musebezi, bakeni sakuli ha u kota. “Likota ze sabeyi miselo za lemiwanga,”Hanse-Himarwa a fa mamela kwa matichele. Mwa nako ya poto ya hae, likwambuyu na potezi Sanjo Senior Secondary School, ni Sachona combined School.