[t4b-ticker]

Omahangu Otaga Tulwa Pomuthika gOpaipindi

Home Archived Omahangu Otaga Tulwa Pomuthika gOpaipindi

WINDHOEK Etokolo okutula omahangano mon-gundu yiilongomwa yopau-namapya mbyoka hayi la-ndithwa paipindi nokutota po iigadhi/omashisha gokupu-ngula iilya miitopolwa yay-ooloka moshilongo otashi ka shunitha pevi oonkalo moka aalongi yomahangu, iilya yawo kaa yi yonuuke shaashi kape na omalandithilo gii-longomwa mbika. Omvula ya zi ko, aanamapya yoma-hangu yokomikunda moCa-privi oya kanithile ootona 5 000 dhomahangu molwaa-shoka kape na mpoka taye ga landitha. Ricky Lilami mokupopya shi nasha niilongomwa yomomapya moCaprivi, okwa ti iilya mbyoka inayi vula okulongithwa mo-shitopolwa shika aanafaala-ma mbaka inaya vula oku yi landitha po noyindji oya yo-nagulwa po komapuka. No-nando omahangano gokulo-nga iikwausila oga landele po iilya yimwe, omahangu oge-ndji oga ka yonuuka. Oonkambadhala dhUu-ministeli wUunamapya, Omeya nIihwa okutota po ompungulilo yomahangu odha hulile momakutsi ga thita, osho Lilami ta ti. Mii-topolwa yokomikunda mo-Nooli, aanamapya otaku tiwa oye na natango iilya yomvula yeteyo lyomvula ya zi ko, oshoka kape na omalandithi-lo gomahangu. Dhika odha popiwa kOmuunganeki gOproholama yoNamibia National Farmers Union, Etuhole Ingo. Omunambelewa omu-kuluntu gOlaata yIilongo-mwa yOpaunamapya moNambia, Christ Brock okwa tseyithile omutumba golaata ndjika, moka wo mwa gongalwa kOmupre-sidende Hifikepunye Po-hamba kutya eyonuuko lyo-mahangu moCaprivi olya etitha eyokomeho lyolaata okugandja edhiladhilo opo omahangu ga uthwe pambe-lewa ongoshilongomwa shopaipindi – ano taga vulu okulandithwa paipindi. “Muule womwedhi nasha, uuministeli otau ka gandja edhiladhilo kOkabinete okuutha pambelewa oma-hangu ga ninge oshilandi-thomwa shopaipindi,” osho Brock ta yelitha. Ngele shika osha ningwa, Brock ta gwedha po, nena oshilongo otashi ka vula okuungaunga niilya kehe yomahangu mbyoka ya hupa ko. Shika otashi ka pitika wo uusila womahangu wu ninge hau gandjwa ongiikulya oshowo okuliwa momi-handjo moosikola moshi-longo. Ominista yUunamapya, Dr. Nickey Iyambo okwa tseyithile oshigongi kutya olaata yiilongomwa yopau-namapya moNamibia oya pewa oshinakugwanithwa okutunga po iigadhi /oompu-ngulilo dhiilya yomahangu miitopolwa yayooloka mo-shilongo okupungula mo iilya kehe mbyoka ya hupa ko moshitopolwa kehe moshilongo. Omupresidende Pohamba ota ti etokolo okuninga omahangu ongoshilongo-mwa shopamalandithilo otali ka eta po omauwanawa ogendji kaalimi yiilya mbika oshowo iishini yomahangu, oshoka otaya ka vula oku-thika nuupu pomalandithilo pamuthika gumwe naalongi yepungu niilyaalyaka. Omanga oshilongo sha mona omuloka gwa kola okuza muDesemba omvula ya zi ko, shika otashi vulika shi ka etithe omahangu ga hupe ko, nonando iilongo-mwa yimwe yopaunamapya oya yuulilwa nokuyonuuka komeya. Lilami ota ti iimeno yo-paunamapya poSangwali naMalengalenga moshito-polwa shaCaprivi oya yona-gulwa po komeya gomvula. “Hangaashi iilyaalyaka nomahangu, epungu ihali vulu okukala momeya uule woshiwike nenge iiwike iyali,” Lilami ta ti. Omapya ogendji moNooli oga tsakaneka wo omukundu gokuyuulilwa komeya, on-kalo ndjoka ya dhigupaleka wo okuhelela omapya nenge ya etitha okuhelulula omapya oshikando shi vulithe pu-shimwe, osho Ingo ta ti. MoKavango, aanamapya yokutekela iimeno oya tsa-kaneke omikundu dhi nasha neteyo omolwomvula oyi-ndji. Ooprojeka dhimwe dhuunamapya, Schalk Oost-huizen, ta ti odha mona omu-loka goometa 1 000, omeya ngoka ga yuulila nayi iimeno nokukutha mo omauhoho momidhi dhayo. Okuza muMaalitsa sigo Septemba nuumvo, oshi-topolwa shika osha tengene-ka okuteya ootona 13 000 dhepungu etokele pakuye-leka nootona 15 000 dhoka dha teyelwe omvula ya zi po pethimbo lya faathana. MuNovomba, ootona 5 000 dhiilya okwa tegelelwa dhi ka teywe moshitopolwa shoka. Iitopolwa yooprojeka dhokutekela iimeno mOmu-sati pEtunda omwa tenge-nekwa eteyo lyootona 3 000 dhepungu etokele oshowo ootona 2 000 dhiilya. Kakele kiimeno mbyoka ya kala hayi longwa shito mooprojeka dhika, otaku ka teywa oshikando shotango omabanana okuza moshito-polwa shoohekita hamano. Oprojeka yokutekela ii-meno poHardap okwa li mwa tegelelwa eteyo lyootona 13 500 dhepungu etokele, ihe konima yefundja eteyo ndika olya shuna pevi sigo ootona ashike 8 000. Gerhard van der Merwe, ota ti oopelesenda 50 dho-lusiana (omwiidhi gwii-muna) poprojeka yawo ogwa sa po komeya, shoka tashi ka etitha ompumbwe yomwii-dhi nguka moshikondo shii-muna mbyoka hayi kandwa. Omupresidende Pohamba okwa shongo Olaata yUuna-mapya moNamibia yi shili-paleke kutya aanamapya mo-shilongo oya mona omau-yelele gopethimbo ge nasha niilongomwa mbyoka ya pumbiwa unene pamala-ndithilo gopondje. Omupresidende okwii-ndile olaata ndjika yi kumike aanafaalama ya kaleke po omikalo dhelongitho nawa lyoshimaliwa oshowo omi-kalo dhendalapatelo lyuu-ntshitwe.