WINDHOEK Ba katengo-tuna ka babeleki kaka zibahala ka National Union of Namibian Workers (NUNW) seba tumu-size ka ku nyaza ni kuakaleza kuli kuna niba makampani a maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi asa lifa lituwelo ze nyi-nyani hahulu kwababeleki ba ona makampani a cwalo, ili lituwelo ze eza kuli hali ‘cimbuli se siÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi kwamipilelo ya bona,’ babeleki ba cwalo. Katengo tuna neka kile ka potela buÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata bwa makampani mwanaha yote. Poto neli ya kuiponela ka meeto kuli kanti hee ki sika maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i sesi ezahala mwamisebelezo ya babeleki kaufeela ba naha ba makampani a shelana a kwamukunda. Ba NUNW neba kile ba tu-musa kuli ba makampani a cwa-le ka Ramatex, OK Food Store mwatolopo ya Katima Mulilo, C.I.S Security Company ni kampani ya Katima Security kuba makampani asa sebelisi hande ni kufa lituwelo sakata kwababeleki ba ona. Hana sweli mukopano ono kile wa biza mitayi ya makande kaufeela mwamazazi a felile, MuÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±oli yo Muhulu wa NUNW mutompehi Evilastus Kaaronda naize mwanako ya poto ya hae ni sikwata sa habo na kile a fumana kuli kutulo-maswe nen-ze swelwi feela kuno tumusez-wa kwababeleki mwanako kamukana yene ba kupa kekezo ya lituwelo za bona. “O ki ona mukwa o maswe onze u swelwi kuno itusiswa ki makampani asa babaleli hande babeleki ba ona ni kutisa kuli mane babeleki ba, ba tasezwe feela ki manyando, lukupwe ni bunjebwe. Na ekelize kubulela kuli ni-haike se kubile ni mihuo ye she-lana kuzwelela kuba mubuso ni kwamitayi yeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi, ili mihuo ye ama za zwelopili ni sifumu, ma-kampani a maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi asa palelwa kusupeza lizwalo mwakuswala hande babeleki ni kubabalela ka tokomelo. Kaaronda na talusize kuli na kile a iponela kuli mwalinako ze felile ne kubile ni nako yeo babeleki ba baÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ba sipokola ba makapani a shelana a, neba kile ba sebeza likweli ze cwale kaze talu basa fumani lituwelo za bona mi makampani a cwalo na kilwe a supiwa kapa kupata-lazwa kuba makampani a cwale ka Njangula Security Company mwalikiliti ze cwale ka Kavan-go, Caprivi ni Otjozondjupa. Kaaronda hape na kile a nyaza ba makampani a maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi anga kuli ki ona a swanela kus-wala hande za misebelezo saka-ta kuba ona hape a shandaula misebelezo sakata ya sicaba ye. Kaaronda na kile a tumusa kuli kampani ya Africa Personnel Services kuba yeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ye eza cwalo sina hai okamezi za kubiza babeleki kuli ba tuse mwanako ye kuswani feela. “Babeleki ba mwamaka-mpani a cwale ka a, ba hola pene ye likana N$2 ni N$5 ka hola ili ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi inge ba sina lituwelo zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi za kwatuko zeli za silelezo.” Na bulezi kuli ona mukwa o u tisa hahulu kuli sicaba si sike sa ikanelela sina bafumi haba zwelapili kufuma haa manjebwe bona kwalineku le liÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ni bona inge ba zwelapili ‘kudotobela mwalitaka’. “Ka yona nzila ye, zwelopili ni sifumu sa naha li kutela ha-hulu kwatasi kakuli ba mabasi a shwa hahulu tala ki bona hape baba sweli kuno nyanda ha kuta-limisiswa za fa musika wa mise-bezi ni misebelezo ya sicaba sa naha, mi mutala u kona kuba o wa kampani ya Ramatex.” Kwamukopano o swana, Kaaronda na kile a swala fa mu-hato waba mubuso wa kukwala tumansintolo to tu lekisa mac-wala inge tu sika ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±oliswa si-mubuso ka kubulela kuli bunjebwe ni lukupwe kize tisa kuli batu ba itenge mwalipisini ze swana sina zeo kuli bano pilela fateÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i. “Ona kusalikanelela kwac-wale kwa, ni misebelezo ye siyo hande mwanaha ya luna mwa-makampani a shelana ki ze tisa kuli mane bayahi ba yeme ni ku-siyala ba sina buiketelelo haisi kuitenga feela mwalipisinisi ze sika ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±oliswa simubuso kuli ba pilele fateÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i.” Na ekelize kubulela kuli ba katengo ka habo neba sika ta-biswa kika mo ba mubuso neba kile ba swalela simpangaliko kaufeela sa masintolo a sika ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±oliswa simubuso. “Ni luna halu lumelani ni bayahi baba sa lateleli mulao ka-pa yona milao ya naha. Lu lu-mela hande-nde kuli milao kapa ona mutomupuso wan aha u swanelwa kulatelelwa kamita kono hee, luna lu bona kuli ba mubuso neba sika sebelisa nzila kapa muhato sakata wa kubona kuli batu ba latelela hande sina kamo milao I yemezi hande cwale. Ba NUNW neba kile ba ele-za feela kuli sicaba sa masintolo a sika ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±oliswa hande kubeya ba mubuso ba swanela kusebeli-sana hande ka swalisano kuli tatululo ye swanela I konwe ku-bonwa mwasimpangaliko sa cwale se, sene si kile sa siya ba-yahi ba ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata ba naha sihulu ba lipisini ze swana banze ba ‘yunga litoho’ ka muhato ono kilwe wa ngiwa kiba silelezo ya sicaba ni pabalelo ya mulao, bona mapokola mwalibaka zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi za naha kapa zona likiliti.