Omukiintu gomimvo 29 okwa hokolola nkene a kala nokukwatwa koonkondo komumwayinagona omanga a li ena omimvo omugoyi, ete mu pe omukithi goHiv/Aids.
Penny Shapumba a yambukile momukunda Etomba moshitopolwa shaHangwena okwa hokolola kutya okwa kala oomvula 18 inaa popya kutya okwa kala a taalela omahepeko gopaihulo ethimbo ele, sigo a pewa omukithi goHiv/Aids.
Ta ti omulumentu ngoka e mu kwata koonkondo ngashiingeyi keshi mpoka e li nonando kakwa li a katukilwa onkatu konima Shapumba e shi eta puuyelele.
“Onda kala ndi na uutile oku shi popya sho nda li nda mbandamekwa komumwamemegona ngoka a kala nokukwata ndje koonkondo, kutya ota dhenge ndje ngele onde shi popi,’’ ta hokolola ngaaka.
Ta ti, yina okwa li a tseya kutya oku na omukithi goHiv/Aids sho a li mondoondo ontihamano. Ta hokolola kutya opo yina a tseye ngaaka, Shapumnba okwa li a ehama, nokwa li ta ka tandwa. Ndohotola anuwa okwa li e mu tutsu tango oshoka okwa li tashi dhengele. “Nonando meme a li a haluka kutya onda kutha peni omukithi pomimvo ndhoka, kakwa li nde mu lombwela oshili kutya onda kala tandi kwatwa koonkondo kumumwamemegona,’’ ta popi ngaaka.
Ta ti, okuza mpoka yina naye okwa li e shi mwenene, kakwa li a hala shi uvike kutya Shapumba oha nu omiti, ashike osha ka enda tashi tseyika kwaamboka ye li popepi nayo.
Ta hokolola ta ti, osha li omumvo 2004, sho a li ha zi nomumwayinagona gwe, ngoka a li e na omimvo 30 lwaampoka.
Shapumba ta ti okwa kala ta kwatwa koonkoondo komulumentu ngoka ethimbo ele, nokwa li a mbandamekwa kee shi popye.
“Ethimbo ndyoka kakwa li ndi uvite ko, onda tula ashike uumbanda komeho, nonde shi mwenene sigo omomumvo 2020,” ta popi ngaaka. Ta hokolola kutya okwa kala a taalela omashongo, unene okuza kwaamboka ye mu shi okuza kegumbo, oya kala nokutaandaleke kutya oha nu omiti dhoHiv/Aids.
Ta ti, onkalo oya ka enda tayi nkundipala sigo onkundana ya thiki komapandja gomalungula. “Onda ka mona kutya kandi na nkene, ihe nandi tseyithile oshigwana nkene omukithi ngoka gwa kwata ndje, po opo mpoka nda ka tseyithila meme oshili, kutya omukithi onde gu kutha peni,” ta popi ngaaka.
Ta ti, okwa li a ningi okavidio, ko“Tik-Tok’’ ta hokolola nkene omukithi gwe mu kwata, ihe shoka kakwa li ashike she mu kwathele oye awike, osha kwathele wo yalwe ya taalela onkalo ya fathaana ya vule okupopya omaupyakadhi gawo.
Ta popi ta ti, okavidio hoka oka li ka yi sigo okondje yiilongo, nokwa li a tameke okumona omatumwalaka okuza komahangano ga yooloka taye mu pe omalongo nomakumagidho nkene e na okutsikila onkalamwenyo a manguluka.
“Okwa li nda mono omukumo, onda tameke wo okugandja omalongo kombinga yomukithi goHiv/Aids ngashiingeyi onda toto epandja lyi na aantu ye na omukithi goHiv/Aids, ye vule po30,” Shapumba ta ti ngaaka.
Okwa tsu omukumo mboka ye na omukithi goHiv/Aids kutya shoka shi na oshilonga okunwa ashike opela yimwe ndjoka.
Ta ti, omukithi gwoHiv/Aids kagu shi eso, onkene ngele otaku dhigininwa omiti ndhoka, nena itapu kala uupyakadhi.
“Otandi kumagidha wo mboka ya yela mombinzi, opo ya tsikile okwiisila oshimpwiyu, ya longithe omikalo dhokwiigamena oshowo ya nwe oopela ndhoka dhe ya ko paife dhoPREP oshowoPEP,’’ ta ku magindha ngaaka. Shapumba oha landitha iizalomwa komalungula, nota tsikile neyilongo lye kombinga yoHiv/Aids.
Oku na okanona kamwe ke na omimvo omugoyi, hoka ka yela mombinzi. -vkaapanda@nepc.com.na