[t4b-ticker]

Aakwashigwana moKhomas Ohaya Nu Iikolitha Oshoka Oya Ekelwahi kAaleli Yawo

Home Archived Aakwashigwana moKhomas Ohaya Nu Iikolitha Oshoka Oya Ekelwahi kAaleli Yawo

WINDHOEK

Aakwashigwana mboka ye wete kutya oya ekelwahi kaaleli yawo moshitopolwa shaKhomas ngashingeyi ohaya nu ashike otombo okudhenga po aniwa ondjala, oshoka aawiliki yawo yopapolotika ihaya popi nayo nkene ye na okukandeka onkalo yoluhepo, osho onkundana tayi ti ngaaka.

Aakwashigwana otaya ti oyi ihula okumona aaleli yawo yopapolotika pethimbo lyomahogololo ga zile ko sho kwali haye ya oku ya talela po taya kongo omawi ya hogololwe. Omauyelele ngaka oga zi miizemo yiiyetithi yonkalo yoluhepo mbyoka ya tothwa mo moshitopolwa shaKhomas.

Oshikwawo sha tothwa mo osho elongo inali ihwapo koyendji yomaakwashigwana. Iizemo mbika oyi li momukanda omupe opo gwa pitithwa gu nasha nonkalo yoluhepo moshitopolwa shaKhomas (Khomas Regional Poverty Profile) ngoka gwa pitithwa ano kElelo lyOshitopolwa shaKhomas. Omapekapeko ngoka okwa li ashike ga tsu omuthindo oshitopolwa shaKhomas, pakulongitha omalukanda gane gomondoolopa oshowo omalukanda giinyakwi gaali pondje yondoolopa.

Omushangwahokololo otagu ti ‘uupyakadhi womakwatathano’ pokati kaantu mboka kwali ye na okukwatela komeho epangelo lyopashitopolwa mokugandja omayakulo koshigwana oshowo okunengeneka onkalo yoluhepo mokati kaakwashigwana osho omukundu omunene. Elelo lyondoolopa yaVenduka nalyo otali pewa ombedhi molwashoka aniwa ihali popitha aakalimo yalyo. Aakuthimbinga momapekapeko/omapulapulo otaya ti ihaya mono nuupu aanambelewa okuza kElelo lyOshitopolwa shaKhomas, omanga yamwe taya ti oyi ihula okumona iilyo yElelo lyOshitopolwa shika pethimbo lyomahogololo, sho aaleli kwali haye ya oku ya talelapo nelalakano okwiikongela omawi – ano ya hogololwe. Omukanda ogwa totha mo elongithonayi lyiikolitha, iingangamithi noHIV/AIDS ya londa noonkondo miitopolwa moka mwa ningwa omapulapulo. Aakuthimbinga otaya ti osheetithi oshinene shelongithonayi lyiikolitha osho onkalo yomadhiladhilo ga vundakana (ositresa) oshowo ompumbwe okudhenga po ondjala. ‘Okunwa otombo mehalasa hali kotha odolla yimwe ohashi kutitha epunda lyomuntu kombiliha oshowo aantu ohaya dhimbwa nuupu omaupyakadhi gawo,’ osho omukanda tagu ti. ‘Ekwatathano lya nkundipala pokati kaKansela gOpashitopolwa/oshikandjohogololo noshigwana ohashi vulu wo okweetitha onkalo yoluhepo, oshoka Kansela gOshikandjohogololo oku na oshinakugwanithwa shokweetitha omapendulopo mokati kaalelwa ye, pakushilipaleka kutya oompumbwe dhoshikandjohogololo shawo odha kundathanwa piigongi yElelo lyOshitopolwa,’ osho omukanda tagu ti.

Aakuthimbinga natango otaya ulike omutanganwe kelongo lya nkundipala nenge kaa li na ongushu shoka ye shi tala ko omukundu omunene tagu etitha onkalo yoluhepo nokwaaniilonga moshitopolwa shaKhomas. Aakwashigwana mboka ya pulapulwa otaya ti oyendji yomaathigona oyo mboka ye na ondondo yelongo lyopevi nenge mboka inaya mona elongo nando nando.

‘Shika ohashi ya yi moshipala okumona iilonga nenge okukala nomaunongo nowino yokwiimonena oompito dhiilonga nenge okulonga kuyoyene,’ omukanda tagu ti. Aakwashigwana momalukanda ngaashi Dolama, Damara nOtjomuise otaya ti elongo ohaku tiwa olyoshali, ihe oofuto dhosikola niikwathithi yelongo ohayi ya pula iimaliwa oyindji shi vulithe pethimbo lyuukoloni.

Otaya nyenyeta kutya aanona yawo haya tumwa komagumbo okuza kosikola molwashoka kaye na oongaku, iimaliwa yofuto yosikola nomambo.

Aakwashigwana natango otaya popi aanona oyendji ya thiga po osikola molwaashoka oofuto dhosikola odha ninga ondilo. ‘Omapekapeko ngaka oge ya pethimbo twi ipyakidhila nOndungethaneko Ontintatu yOmapendulopo gOpashigwana. Nomukalo nguka omupe, otwa pumbwa okushilipaleka kutya iinima ayihe oya longekidhwa momukanda gwomalongekidho goomvula ntano komeho opo ku ningwe elunduluko lyasha koonkalamwenyo dhaantu mboka taya lumbu monkalo yoluhepo,’ osho Ngoloneya gwaKhomas, Sophia Shaningwa ta ti moontetekelihapu dhomushangwahokololo ngoka.

Moshitopolwa shaKhomas omu na aakwashigwana 250 262 mokati komuyalu nguka aantu ye li 126 648 oye li aalumentu.