Aakwashigwana moKunene Ya Tameka Okwiinyolitha

Home Archived Aakwashigwana moKunene Ya Tameka Okwiinyolitha

WINDHOEK

Aakwashigwana moshitopolwa shaKunene mboka ya gumwa konkalo yoshikukuta oya tameka okunyolithwa opo ya mone omakwatho giikulya yoshikukuta. Oshitopolwa shika osho shimwe shomiitopolwa mbyoka ya dhengwa nayi koshikukuta nuumvo sha landula omvula onkundi ndjoka ya lokele moshitopolwa shika. Iiwike ya zi ko, Ngavena gOshitopolwa shaKunene, Dudu Murorua okwa kundaneke oshifo shika kutya okwa gandja elombwele koombelewa dhelelo lyoshitopolwa opo dhi tameke okunyola aakwashigwana mboka ya gumwa koshikukuta, go omadhina taga tumwa kOshikondo shOmakwatho gOpaulumompumbwe (Emergency Management Unit -EMU) andola omanga omasiku 24 Aguste inaga thika.

Onkatu ndjika oya ningwa sha landula komakonakono ngoka ga ningilwe moshitopolwa shoka omathimbo ga zi ko kaanambelewa yOshikondo shOmakwatho gOpaulumompumbwe. Onkalo yoshikukuta oya thiminike aanafaalama oyendji yokiitopolwa yokomikunda, unene moSesfontein, Opuwo nEpupa moshitopolwa shaKunene, ano iitopolwa mbyoka ya dhengwa nayi koshikukuta opo ya tembudhe oongombe dhawo noku ka konga uunapelo komahala galwe moshitopolwa Omusati, omanga onkalo ndjika ya thimike ishewe yamwe ya landithe po oonkwandambi dhawo, Murorua ta ti. Ota ti ope na lela ompumbwe onene yiikulya yaantu oshowo omwiidhi gwiimuna.

Momwedhi Juni, Epangelo olya gandja okapandi N$20 million okuwapekululitha nokutha oomboola miitopolwa yaKunene naMusati, oshowo omahala galwe ngoka ga taalelwa komaupyakadhi ga faathana.
Omukuluntu gOshikondo shEgandjo lyOmeya mIitopolwa mUuministeli wUunamapya, Omeya nOmakuti, Fritz Ndjarakana, ota ti oomboola ndatu odha tsuwa nale pOtjokavare. “Otwa tsa oomboola notwa mona mo omeya. Omutalelikonakoni okwa tegelela ashike iizemo nokonima otatu ka tula mo otendela yiilonga,” Ndjarakana ta ti. Omashina gokutsa oomboola otaga falwa koshitopolwa shaMusati nkoka taku ka tsuwa oomboola odhindji.

Ndjarakana ota ti oomboola hamano otadhi ka tsuwa moshitopolwa shaMarinfluss pakwatho lyoshimaliwa okuza koIceland. Iikondo moshitopolwa shoka otayi ti onkalo oya nika lela oshiponga notashi vulika ngele inapu ningwa sha meendelelo oshigwana shi ka kanithe iimuna.

“Onkalo yiimuna mbyoka iinene oya nkundipala noonkondo omanga iimuna mbyoka iishona yi li hwepo,” osho Issy Mumbango omunambelewa guunamapya poSesfontein ta ti. Ota ti nonando iinamwenyo inayi kwatwa manga komanyutu, omaso giimuna oga tegelelwa ga ka tameke muSeptemba nenge Kotoba ngele onkalo inayi lunduluka. “Oshitopolwa shika osha kukuta noonkondo. Oshinima ashike shoka tashi monika sha ziza muka osho omafo gomisati,” osho omunambelewa nguka ta ti.

Nuumvo moSesfontein okwa lokelwe ashike 44mm omanga ondjela yomvula hayi kala ya konda 100mm. Momumvo 1998, oshitopolwa osha lokelwe ashike 33mm niimuna oyindji oya sile omumvo ngoka, Mumbango ta ti.
Kansela gOshitopolwahogololo Epupa, Jona Kasita Mburura, ota ti onkalo moshitopolwa she oya pumbwa ekatukonkatu lyomeendelelo. Ota ti oongombe miitopolwa ngaashi Otjinangua nOrutembe odha tameka nale okusa omolwompumbwe yomwiidhi. “Otwa taalelwa kuupyakadhi uunene muka,” Kansela ta ti.

Oshikondo shOmalondodho gOkuyele nOmauyelele ge nasha nIikulya moNamibia otashi ti nonando omvula ya zi ko okwa li ya talika ko ya nika oshikukuta, iitopolwa oyindji mbyoka ya gumwa ka kwali ya pumbwa omakwatho gomeendelelo giikulya kaakwashigwana mboka kwa li ya dhengwa koshikukuta.

Pamushangwahokololo gUuministeli wUunamapya ngoka gwa gandjwa mOmutumba gwOpashigwana kuMinista Nickey Iyambo, onkalo yoshikukuta yopethimbo ndika inayi gwana okutulwa pomuthika ngoka Epangelo tali vulu okupopya kutya oshilongo oshi li monkalo yoshikukuta, ihe shila okulongekidha ashike omahala galwe moshilongo ngoka taga ka taalelwa kompumbwe yiikulya, uunapelo nomeya. Aakwashigwana omayovi mboka iigadhi/omashisha gawo ge li nale koondambo – ano iipalutha yi li pokupwa po omolwonkalo yomvula kwali inayi gwana unene moshikandjohogololo Sibbinda moCaprivi oya tameke nale okwiishangitha mOmaandaha opo ya ka pewe iikulya nomakwatho goshikukuta.

Kansela goSwapo moshikandjohogololo Sibbinda, Felix Mukupi okwa kundaneke oshifo shika kutya einyolitho olya tameka nale poLusu omanga inaya ka nyolitha aantu poMazoba. Metiyali omainyolitho oga tamekele pohetatu yongula sigo oyimwe yomutenya omanga okuza pombali sigo ontano yokomatango omaishangitho ga li poMalundu.

Metitatu omaishangitho oga li poChinchimani omanga metine poMuketela nopoKisako. Nena metitano omainyolitho otaga tameke pohetatu yongula sigo oyimwe poKasheshe, omanga osipana yomainyolitho inayi ya koBitto okuza pombali sigo ontano yokomatango. Momaandaha tage ya, aakwashigwana otaya shangwa poSachinga okuza pohetatu yongula sigo oyimwe nokuza pombali sigo ontano aanamikunda otaya shangelwa poKaenda opo ya ka mone omakwatho goshikukuta. Metiyali omainyolitho oge li poSikubi nopoSibbinda. Omainyolitho moshikandjohogololo Sibbinda otaya ka hula eti 29 Aguste ano poKaliyangile mpoka taga katameka pombali nokuhula pontano.

Mukupi oti indile aakwashigwana opo ye ki inyolithe oyendji ya vule oku ka mona omakwatho goshikukuta. Aanamikunda otaya indilwa ya faalele omikanda dhawo dhopashigwana – ano uumutse. Iikulya yoshikukuta otayi ka kwatela mo uusila wepungu, omagadhi noohi dhomoondooha. Mokati kaamboka taya ka mona omakwatho ngaka oya kwatela mo aakulupe, oomeme ye li momategelelo naamboka taya yamutha, aanona ye li kohi yoomvula ntano, aantu taya lumbu nomaulema oshowo mboka ya kwatwa komanyutu. Iikulya otayi ka pewa aakwashigwana moshitopolwahogololo shaSibbinda konima sho Kansela Mukupi a tseyitha onkalo yoshikukuta moshikandjohogololo she konima yoonkundathana a ninga nOmbelewa yOmuprimaminista nuumvo. Aanamikunda otaya ka pewa iikulya yawo konima ngele aanambelewa oya mana nomainyolitho.