[t4b-ticker]

Aanyasha taya hogolola lwotango ya hala yu uvike

Aanyasha taya hogolola lwotango ya hala yu uvike

Paulina Ndalikokule 

ONGWEDIVA – Aagundjuka mboka opo ya gwanitha omimvo 18 notaya ka hogolola oshikando shotango, oya ti oya tokola oku kutha ombinga momahogololo nelalakano okugandja omawi gawo, opo ga uvike.

Omashango gomahogololo oga tamekele momasiku 3 Juni, notaga yi sigo omesiku 1 Aguste 2024. 

Omulongwa Ottlie Sheelongo ngoka opo ashike a gwanitha oomvula 18 okwa ti oku na uumbanda okuhogolola epangelo ndyoka a hala. Ta ti okwa hala okuhogolola omuleli ngoka te ke ya popila mokugandja elongo lyopamuthika gwopashinanena tagu endele pamwe nuutekinolohi ngaashi aanona ooyakwawo miilongo ya putuka.

“Sho ndi ishangitha ondi ipe oshinakugwanitha nokutseya kutya ondi na okuhogolola elunduluko ndyoka nda hala,” ta ti.

Sheelongo naanyasha oyendji twa popi nayo otaya ti otaya ka hogolola omuleli ngoka ta ka pulakena kaakwashigwana, unene tuu komakemo gaanyasha.

Heelen Kanambunga (18) okwa ti iiningwanima ngaashi oCovid-19 ndjoka ya li ye ya kaleke momagumbo omo taya longelwa oya patulula omadhiladhilo gaanasikola kombinga yekuthombinga muundemokoli nokuuva ko opolitika. Ta ti pethimbo mpoka oya li ya longitha omalungula nokulandula iikwapolitika komalungula. Shika anuwa osha patulula omeho gawo nokukuva ko kutya uuthemba wawo owa kwatela mo naanaa shike. 

“Otwa hala aaleli mboka taya vulu oku tu tala ko aanyasha ongepipi tali vulu okweeta omalunduluko ndele haku tu tala ko twa fa aantu yowala. Otwa loloka aaleli taye tu yelekanitha nuunyasha woomvula dhawo, otwa hala oshilongo shi ye komeho nehumokomeho,” Kanambunga a ti ngaaka.

Veronika Kanghondi naye wo opo ta hogolola lwotango, nokwa nyanyukwa sho ta ka kutha ombinga momahogolo. Pauye mwene Kankondo okwa hala omuleli ngoka ta ka kwashilipaleka kutya iipudthilo yopaungomba nayo oya talika ko ongiiputudhilo ya simana.

Aanasikola oyendji twa popi nayo oya holola engwangwano kombinga yomukalo omupe gwelongo, taya ti anuwa aaleli inaya ninga omapekaapeko ga gwana manga inaya ninga etokolo okweeta omalunduluko ngoka moosikola.

“Uupyakadhi owu li unene paalongi mboka taya longo, oyendji kaye uvite ko shoka taya longo unene tuu mboka taya longo ondondo 12,” Shilongo Alfeus ngoka naye ta hogolola lwotango ta ti. 

Yalwe oya ti oya hala okukala ihaya longitha we omambo yo ya kale taya longitha iilongomwa yopautekinolohi okulesha nokupekapeka uuyele.

“Nando tu na ookompiuta moosikola ihatu dhi longitha oshoka anuwa otadhi kulupa nenge otatu dhi teya, omuntu ohwi ipula nee kutya odhi lile mo shike moosikola ngele inatu pitikwa oku dhi longitha. Otatu mono iihuna okuninga omapekapeko gothaathaa giilongwa,” gumwe a ti ngaaka.

Nonando uuministeli welongo owo hawu pewa oshimaliwa oshindji kepangelo, omu na omashongo ogendji giipumbiwa yelongo inayi gwana, oosikola, oongulumambo osho aalongi inaya gwana moshilongo. 

Oshifo shika osha lopotele omumvo gwa za ko kutya aanasikola ya shangele omakonakono mo2022, oopelesenda 80 inaye shi enditha nawa okupita osikola nokuya kiiputudhilo yopombanda.

Aanyasha oyo omwaalu omunene gwaahogololi moshilongo, eyalulo lyomwaalu gwaantu moshilongo omumvo gwa za ko ogwa holola kutya aantu ye thike poomiliona 2,1 moshilongo oye li kohi yoomvula 35 moka oopelesenda 39 dhaanyasha kaaye na iilonga.

Shi ikwatelela kokakomisi komahogololo aantu ye thike pomiliona 1,7 oya adha oomvula dhokuhogolola moshilongo, oshiwike sha za ko aantu yethike po 823,761 oyi ishangitha uukalata wokuhogolola moshilongo. Omwaalu ngoka ogwa yi pombanda naantu 147 371 moshiwike ashike 01-06 Juli.

Okakomisi okiikwata kombinga yomwaalu gwaantu aashona taya holoka okwiishangitha. Aantu ayehe mboka ya adha oomvula dhokuhogolola inaya ishangitha natango otaya indilwa ye shi ninge manga 1 Auguste inaaga thika oshoka okakomisi itaka ka gwedhela ethimbo lyomayishangitho.

-ndalikokulep@gmail.com