WINDHOEK
Ehangano lyokumboola omahooli lya yambukile koRussia lyedhina Sintezenftgaz, okwa tegelelwa li ka tameke nokukonga omahooli pehala hali ithanwa Block 1711 poNamibe Basin kuyele omumvo tagu ya.
Moonkundathana mOmaandaha naKomufala gwOmahooli, Immanuel Mulunga, ota ti Sintezneftgaz okwa tegelelwa li tameke miilonga yalyo yokukonga omahooli pokati komvula tayi ya. Shika otashi ka kala oshimuthima omutimulongo nahamano tagu thewa okuza pemanguluko lyaNamibia oshowo okuza nkene Uuministeli wOomina nOonkondo wa gandjele olisinisa yamanguluka yokukonga omahooli moshilongo momumvo 2005.
“Emboolo okwa tegelelwa li tameke pokati komvula tayi ya. Otwi ineekela okuthika petatamumvo twa thinda otapu ka kala onkundana ombwanawa koshilongo,” osho Komufala gwOmahooli ta ti. Ekongo lyomahooli komunkulofuta gwaNamibia olya tamekele momumvo 1968 kehangano lyedhina Chevron shoka sha etitha etote po lyoKudu Gas Field momumvo 1973. Omakonakono ga gwedhwa po okuza omimvo dhoka oga ningwa ashike konima yemanguluko lyaNamibia momumvo 1990 oshowo oomvula mbali dha piti, omahala gwotango gokukonga omahooli nohaasa oga gandjwa. Momithima dhoka dha thewa sigo oompaka, Mulunga ta ti, inamu monika omahooli, kakele omu na iikwamahooli yopetrolium oyindji.
Omukalelipo goSintezneftgaz Namibia Limited for Africa, Dr. Valentin Khalin, oku na etimwautimbwile kutya ehangano lyawo otali ka mona shoka omahangano omakwawo ga kala taga kongo moNamibia.
“Tse otu na eineekelo lyoopelesenda 90 okumona omahooli nenge ohaasa.
Omuntu ito vulu okukala neineekelo lyoopelesenda 100 shi nasha naashoka shi li kohi yevi,” osho a yelitha okupitila momutolokeli. Okwa gwedha po kutya shampa ekonakono lya ningwa, andola muJuni gwomvula tayi ya, ehangano oli ilongekidha okutunga po iiyakulitho yokupomba nokudhinda omahooli oshowo omakwatathano gokutalasipota iikwamahooli.
Sigo oompaka, ehangano olya longitha okapandi koomiliyuna 8 miimaliwa yaAmerika mokuninga omakonakono gokukonga omahooli ngoka ga pumbiwa unene noonkondo moNamibia.
Omvula ya zi ko muApilili, Namibia okwa shainine euvathano lya kwatela mo iimaliwa yoomiliyuna odhindji noSintenzneftegaz okukonga omahooli nohaasa komunkulofuta gwoshilongo. Oomiliyuna 84 miimaliwa yaAmerika (69 million euros) odhi li oshitopolwa shotango shehangano ndika lyaMoscow tali longitha muAfrica, okukonga omahooli koongamba dhaNamibia monooli yoshilongo dha palathana naAngola ngoka e li omutiyali muuyuni mokulonga omahooli.
Ehangano ndyoka lya li nale miikaha yehangano lyaAmerika lyedhina Vanco Energy, aanawino miikwamahooli otaya ti oshitopolwa shoBlock 1711 oshi na omahooli nohaasa oyindji. Sintezneftegaz otali ka kala noopelesenda 70 dhiipambuliko moprojeka ndjika moNamibia, omanga oopelesenda 10 dhehangano lyomahooli lyaSouth Africa lyedhina PetroSA. Oomwedhi dha zi ko, Namibia okwa gandja oolisinisa dhokukonga omahooli nohaasa unene miitopolwa yokomunkulofuta. Ope na omahangano ge li 15 ngoka ge na oolisinisa dhokumboola nokukonga omahooli, Mulunga ta ti. Oshiwike sha zi ko, ehangano lyomahooli lyaCroatia, INA Industrija, olya tseyitha kutya otali ka tameka nomapekapeko moshitopolwa shaNamib Basin.
Omakonakono ngaka, Mulunga ta ti, otaga ka shilipaleka ngele oshitopolwa shoka omu na omahooli.
Omathimbo ga zi ko, ehangano ndika ka kwali li wete pe na ompumbwe okuninga omapekapeko gwoludhi nduka, ndele Uuministeli wOomina nOonkondo, otau ti oshi li oshitopolwa shiinakugwanithwapo kutya omakonakono ngoka oge na okuningwa. Otaku tengenekwa kutya omapekapeko ngoka otaga ka kwata oomwedhi mbali sigo ndatu. Ehangano otali ka kwatela mo Aanamibia 60 oshowo aakwashigwana yaCroatia ye li 20.
“Konima yomakonakono, otaya ka fatulula iizemo nokutokola kutya oshitopolwa shinipo shi na okumboolwa,” Mulunga ta ti.
“Omategameno oge li nawa. Otwa nyanyukilwa omakonakno ngaka oshowo oshikonga shokumboola,” osho Komufala gOmahooli ta yelitha.
Omakonakono ngoka otaga ka gwa okapandi koomiliyuna 30 miimaliwa yaAmerika, omanga iilonga yoyene yokumboola tayi ka kotha oomiliyuna ntano.
Oprojeka yomahooli okwa tegelelwa yi ka yambule po eliko lyoshilongo, mokweeta mo oshimaliwa shopondje, Mulunga ta ti. Namibia ota ka kala wo nompito ombwanawa okutunga po oshidhinditho shomahooli, shoka sha kala sha tegelelwa ethimbo ele moshilongo. Namibia oha eta iikwamahooli okuza kiilongo yilwe ngaashi South Africa. INA Industrija okwa pewelwe olisinisa yokukonga omahooli konima yoomvula mbali dha za ko, nolisinisa ndjika ethimbo lyayo olya lelepekwa omwedhi gwa zi ko opo ehangano ndika li manithe iilonga yoproholama yalyo.