[t4b-ticker]

Aashakati ye li kootenda otaya indile oonete dhoomwe

Home Eenguhudana Aashakati ye li kootenda otaya indile oonete dhoomwe
Aashakati ye li kootenda otaya indile oonete dhoomwe

 Aakalimo yomOshakati mboka ya tembudhilwa kootenda kEhenye omolwefundja oya ti, nonando taya pandula epangelo sho lye ya yuula momeya, natango otaya indile oonete dhoomwe. Taya ti, oya hala okuyambidhidhwa noonete dhoomwe omolwuutile woMalaria.

Sigo oompaka omagumbo ge li 50 oga tembudhwa moshitopolwa shaShana ngoka ge na aantu ye li 251.

Sha ikolelela kuuyelele wa gandjwa kehangano lyi na sha nuundjolowele lyoWorld Health Organisation (WHO) omumvo gwa yi, omwa lopotwa iipotha yaantu ya kwatwa kuMalaria ye li oomilliona 240 omanga ye li 619 000 ya hulitha muuyuni awuhe. MoNamibia mo2021 omwa lopotwa aantu ya kwatwa kuMalaria ye li 13 633 oshowo omaso ga pita 40 omanga mo2020 mwa lopotwa iipotha 13, 740 oshowo omaso 15. Ehangano ndyoka olya ndhindhilike omaso ga shonopala neyooloko lyi thike po43. Okwa li ongula yOmandaaha sho Esther Nakanyala ngoka a zi kolukanda Oshoopala a li ta longekidha onguta pondje yotenda yawo, nokugandja omaiyuvo gawo sho ye li mootenda. 

Ta hokolola kutya oya mona omayambidhidho agehe ya pumbwa okuza kepangelo, kakele koonete dhoomwe. “Otwa hala okuyambidhidhwa noonete dhoomwe, unene ethimbo lyuusiku ohadhi pimbile,” ta indile ngaaka. Nakanyala okwa ti, oya yambidhidhwa niikulya ngaashi uusila, omagadhi gokulya oshowo oondooha dhoohi. Ta gwedhwa po ta ti, pehala mpoka ya tulwa kape na nando uupyakadhi, oshoka ope na wo omukeeleli gomaliko. “Katu na uumbanda washa nonando tu li mootenda oshoka otu li megameno,’’ ta popi ngaaka. Omukiintu gumwe natango e li pootenda mpoka pEhenye Esther Uuyamba okwa ti, oya tulilwa po uundjugo oshowo oopomba dhomeya. “Oshindji otwa yambindhindhwa nasho. Sigo ompaka inatu tsakaneka po uupyakadhi wontumba, kakele koonete dhoomwe ndhoka twa hala okuyambidhidhwa nadho,” ta ti ngaaka. Omulumentu gumwe ngoka a li naye pootenda mpoka okwa thindi peyindilo lyoonete. 

Ta ti, nonando pethimbo ndika inadhi pimbila oku etela aantu omikithi ngaashi goMalaria, oomwe opo tadhi ka pimbila. ‘’Mongashiingeyi oomwe inadhi valathana nawa, oshoka omeya ogendji natango, ihe ngele oga ningi omashona otadhi ka pimbila, omayi ogendji otaga ka tendula ’’ ta ti ngaaka.

Omukalelipo gwangoloneya moshitopolwa shaShana Kristophina Nakanduungile okwa yelitha kutya oye li metegelelo lyeyamukulo okuza koombelewa dhOmuprima.

“Otwa ninga nale omayindilo goonete, nongele odha tumwa, otatu ke dhi hawaleka,’’ ta oti ngaaka.

Elelo lyondoolopa lyaShakati, olya ti, olyi na oonete ihe oye na ashike ndhoka tadhi landwa. “Opo manga tatu yi momutumba opo ku tokolwe nkene mboka taya indile omayambidhidho ye na okukwathelwa,’’ ta popi ngaaka.

vkaapanda@nepc.com.na