WINDHOEK Baituti ba palo ye likana lishumi ka ba silezi (16) ba sikolo sa Caprivi siniya sekondali bene ba kilwe ba lilimaniswa kwasikolo mwamazazi a felile ka libaka la kuli baitwezi hamohocwalo ni baituti ba bashimani ba balalu baba akalezwa kuli ki bona bene ba kile ba beya baituti bao fa buima, inge ba sali kwasikolo seba kutiselizwe kwasikolo hape, kaufeela bona. Mwamazazi a felile, ba mutende o neba kilwe ba lumelwa zebe ku muzamaisi wa sikolo mutompehi Michael Mudabeti kuli baituti ba palo ye likana lishumi ka ba loban`wi (19) ki bona bene ba itwezi mi mushimani a limun`wi yali mwana-sikolo ni yena fa sikolo sesi swana ki yana beyile ba ketalizoho kubona fa buima a nosi. Ze ni halilicwana, mwamazazi a felile hape, Yo Muhulu wa Tuto mwasikiliti mutompehi Lovemore Lupalezwi na kile a nitifaza kuli lipalo ze lukile hande zene kilwe za tabekwa kwaofesi ya hae li supeza kuli baituti ba bali mwamaemo a cwalo ki ba lishumi kaba ba silezi isi lishumi kaba loban`wi yene kilwe ya fiwa mwamazazi a felile ki muzamaisi wa sikolo. Piho ya lipalo ye swana I supeza kuli baituti ba balalu ba bashimani ki bene ba beyile baituti ba cwalo mwamaemo a cwalo, ili simpangaliko sa kuitwala se si tuna hahulu ni kufita silimo se kuzwelela fa sikolo sa tuto sili sin`wi mwasikiliti ni naha yote. Mwasimpangaliko sa cwale, ha kubapanywa ni lilimo ze felile, hakuna ticele yana bapalile kakulo kwamilwalo yeo. “Baituti neba filwe sibaka sa kun`ola kakuli bun`ata bwa bona ba ban`wi nese ba tusehile kale,” ne kubulezi Yo Muhulu wa Tuto mwasikiliti. Sikolo ka kulatelela milao ya Likolo la Tuto, nesi kile sa lilimanisa ni bashimani bene ba kile ba beya basizani bao mwamaemo a cwalo. Mulao o mun`wi wa tuto u bulela kuli muituti wa mushimani ya beya muitituti yo mun`wi mwamaemo a buima, u swanela kulilimaniswa ni yena kwasikolo ka nako ye likana silimo kaufeela kuli mbututu a talimwe hande ni kubabalelwa ka nzila ye swanela ye zwelela kumahee ni ndatahe. Milao hape yen`wi I lumelela muituti ya itezwi kukena sikolo haisi nako ha I sutelela mi kwamano puluhwa muituti ya cwalo ha lumelelwi kwasikolo haisi ha ina mwahae silimo kaufeela anza babalela mbututu wa hae. Hala palo yeo ya 16, ba lishumi ka ba babeli (12) ba pakela kwamandu haa ba banee kubona kiba ba pila mwahositelu ya sikolo. Kakuya ka Lupalezwi, sikolo hamohocwalo ni ofesi ya hae bata itenga mwalipatisiso kuli ku konwe kufumanwa mabaka ana tisize kuli baituti ba mwahositelu ba itwale inge bana ni baeteleli baba fa milao ni kuba mamela mwahositelu ka nako kamukana. Ze ni halilicwana hape, Lupalezwi na bulezi kuli baituti ba mwahositelu neba kopananga ni baana ba bona mwanako ya kufiwa sibaka sa kwamafelo a kweli ni mwamazazi a man`wi a lipumulo. Na fitisize manzwi a kuli ofesi ya habo I bilaezwa ki maemo a bona a makulano kwabutuku-tuna bwa HIV/AIDS, ka kuekeza kuli: ” lu lapela feela kuli ni haike ba itwezi cwale ha bana kakokwani kaka tisa butuku bo.” Sikiliti sa Caprivi sina ni palo ye pahami ya batu baba kula butuku bwa HIV/AIDS. Sikolo sina ni mingendenge ya butuku bwa HIV/AIDS mi hape sifa likelezo za kamo baituti ba swanela kuipabalela kwabutuku bwaHIV/AIDS. Makondumu a calilwe feela mwamaofesi a sikolo a shelena hamohocwalo ni mwaofesi ya libuka za sikolo ili ofesi ye potelwa hahulu ki baituti. Sikolo sina ni palo ya baituti ba palo ye likana 1 000, mi kalulo ya mwanda ye likana 48 pesenti ki basizani. Lupalezwi u bilaezwa ki simpangaliko mwanako ya cwale ye, naha inze sweli kulwana kuli maofesi kamukana a etelelwe ki baana ni basali ka kulikanelela.