BALIMI ba munzi wa Okombahe mwa sikiliti sa Erongo seba tumusize kubilaela kwa bona kuamana ni kamo mizeko ya busholi bwa limunanu inze I swelwi kuno zamaela mwa sikiliti ka kubulela kuli, inze I zamayanga ka bunya luli.
Balimi ba munzi wani, bun`ata bwa bona basupali, neba kile ba talusa kuli, mizeko ye amana ni busholi bwa limunanu I zamaya ka bunya luli mi kacwalo han`ata seba putanga feela mazoho ni kusa biha lipiho ze swana sina ze kapa mane kukwalisa mizeko ye ka mabaka a tiyeho.
Balimi neba kile ba tumusa ze kaufeela kwa mukopano ono kilwe wa swaliwa hala bona ni mapokola ba sikiliti biki ye.
Mapokola neba etelezwi ki yo mupokola yo muhulu wa sikiliti, mutompehi Festus Shilongo kebeya mapokola ba ban`wi baba mulatelela.
Mukopano no bizizwe ki bona mapokola ka mulelo wa kuutwa kwa bayahi kamo ba kona kulilimaniseza matata a busholi bwa limunanu mwa sikiliti bubeya mifuta ya bukebenga yen`wi.
Baeteleli ba sizo ba shelana ba sikiliti ni bona neba konile kuba kwa mukopano.
Mukopano no utwile kuli, lipiho ze fitelela lishumi kaze ketalizoho (15) za bihiwangwa mwa kweli ili lipiho ze amana ni busholi bwa limunanu ka palo ya limunanu ze fitelelanga mashumi a mabeli (20) ka piho ya muzeko ni muzeko mwa libaka ze cwale ka Okombahe, Uis, Omatjete ni Henties Bay, kakuya ka lipiho za mapokola.
Nihaike mukopano no kile wa kuutwa kuli sisitataliso sesi welanga mapokola kisa kukwalisa kwa muzeko kalibaka la siezwa / sifosezwa ya ezanga cwalo, balimi bona ban`i neba kile ba patalaza kuli ba ezanga cwalo baken`i sa tiyeho ya mizeko ye, mi kacwalo ba bona kuli kambe ba lifiwangwa feela ku sifosi muta muzeko u kwalulwa kambe lika kaufeela li zamayanga hande isi kulitela katulo ya khuta yenga-nga lilimo kakuya ka bona.
Nduna yo mun`wi wa sizo yana li ten`i kwa mukopano na kile a bulela kuli, basupali sina yena ba fumananga matata a kuinela mizeko yenga lilimo ze fitelela ze peli.
“Lu swanela kulifa mashilin`i kuli lu kone kuya kwa tolopo ya Karibib ni kuina nako ye telele pili muzeko wa hao ku kena. Fo kun`wi ki ko kunde kukwala muzeko ni kulumela feela tifo kuzwelela ku sifosi isi kuina lilimo ze n`ata kusina katulo kwa muzeko,” nduna na fitise pilaelo ya hae.
Nduna na ekelize kubulela kuli han`ata lifosi mwa mizeko ye swana sina ye, neli babanca haa, siezwa ki bona basupali.
Ze kakuya ka yena nduna, babanca ba fiwangwa bayemeli ba mulao bao a bona kuli ba katazanga bona basupali hape ni lipuzo ze n`ata pili katulo isi ka fiwa kale ku sifosi yali mutangana kapa kalibe han`ata.
“Mi ka kuba mutu yo muhulu fo kun`wi uto I puza puzo ya kuli aa neli lipuli kapa lingu ze peli feela baken`I sa zona lipuzo ze ni mashilin`I a sinyehanga a uto kwala feela muzeko,” nduna hape na ekelize.
Muyahi yo mun`wi yena na kile a bulela kuli ba ban`wi bashemi bona ba bonahalanga kuli ba tabela mikwa ya bana ba bona mi kacwalo haba bonahalangi kuli baba elezanga hande kakuli ba kupanga feela kuli ba life lisinyehelo kaufeela ili kuli muzeko u kwaliwe.
“Batu ba, ba taha ni ku kubulelela kuli u kwale muzeko kakuli bata kulifa hande mi mane fo kun`wi habeli kapa ba kubulelela kuli kacenu ki mwanake kamuso I kona kuba mwana hao yata fumaneha mwa likayamana leli swana mi kacwalo kakuli silalo ki se si nyinyani, mutu u ipona kuli ki ko kunde kusa ba lila ze n`ata kwa mafelo a lizazi ni kwala feela muzeko,’ ne kubulezi nduna yo mun`wi.
Yo muhulu wa sipokola mwa sikiliti yena Shilongo, yana etelezi mukopano, na kile a utwisisa maemo ao balimi ba ipumana kuona kono na kile a kupa kuli ba sike bano kwalanga mizeko.
Naize bun`ata bwa lukau lwa mubuso lwa sinyehanga ka libaka la kukwala mizeko ye mi kacwalo na kupile bayahi kuno ikopanyanga ni mapokola pili ba sika eza muhato o swana sina o.
“Mihao ye cwalo I tisa feela kuekeza kwa bukebenga ni kusinya kwa lisebeliso za mubuso. Limotikala za mubuso za itusiswangwa mwa nako ya lipatisiso ze mi nako ye n`ata luli ya sinyehanga kuona mungendenge o. Mulelo kapa muhato o swana o hape hau lumelani ni milelo ya luna mapokola kakuli lu swanela kutusa sicaba ni kulilimanisa bukebenga,” ne kubulezi Shilongo.
Mukopano wa kwa Okombahe neli wa pili fa mukoloko wa mikopano yen`wi ye swana yeta latelela mwa sikiliti. Mukopano ota latelela uta swaliwa mwa Omaruru pili kusika latelelwa kale libaka zen`wi ze nyinyani ze fumaneha mabapa ni Karibib.