Nonande epangelo tali twikile okutunga eengulu dokuhongelwa ovanafikola, onghee ngaa natango eebashu da hanga po967 tadi hogelwa ovanafikola koitukulwa ngaashi Ohangwena, Omusati nOshana osho shi li eshongo linene pefimbo lodula. 

Koshitukulwa shaHangwena oku na eebashu 600 tadi hongelwa ovanafikola keefikola da yooloka. 

Koshitukulwa shaShana oku na eebashu 41 tadi hongelwa ovanafikola omanga koshitukulwa shaMusati oku na eebashu 326 da ningwa eengulufikola. 

Omukulunhuwiliki wehongo moshitukulwa shaMusati Paulus Kashiimbi okwa yelifa ta ti eebashu dimwe oda dikwa noiti omanga dimwe omatala oipeleki. 

Omukulunhuwiliki moshitukulwa shaHangwena Isak Hamatwi okwa ti ovanafikola hava hongelwa meebashu ova taalela eshongo linene molwaashi ohava kala ve na omhito yokuwililwa po koipeleki. 

“Eebashu dimwe ohadi hanaunwa po komhepo ndele natango tadi dengelwa po shaashi ovanafikola ova pumbwa onhele yokuhongelwa,” ta ti. 

Hamatwi okwa ti pefimbo lodula eebashu dimwe ohadi talama omeva osho hashi piyaaneke ngeenge ovahongifikola tava hongo. “Eebashu dimwe inadi kolongwa nosamende osho shi li sha nyika oshiponga molwaashi ohamu kala mu na omikwena osho yo ondwi,” ta ti. Okwa ti pefimbo loutalala ovanafikola ohava tavakana ve li meetundi meebashu omanga pefimbo loupyu meebashu omwa pupyala. 

Okwa ti ombelewa yaye oya shivifila ombelewa yaminista wehongo kombinga yoshikumungu eshi ashike onghalo yoshimaliwa oyo unene i li eshongo. 

Okwa yelifa ta ti kombinga ikwao onghalo yomwaalu muhapu wovanafikola ohashi eta ovanafikola va longelwe meebashu molwaashi eengulu inadi wana. 

“Otu na eefikola dimwe di hadi ovanafikola ashike inatu hala oku va tuma komaumbo ndele ohatu ningi onghendabala va hongelwe meebashu,” ta ti. Hamatwi okwa yelifa ta ti epangelo ola dana onghandangala yakula konima yeedula nhatu okutunga eengulu dokulongelwa ovanafikola moshitukulwa shaHangwena osho yo koitukulwa ya yooloka. 

Okwa ti kofikola Emili Shimweefeleni Combined okwa li ku na eebashu 15 hadi hongelwa ovanafikola ashike paife oku na eebashu mbali konima kwa tungwa eengulu dovanafikola. Okwa ti ofikola Oshikunde Combined School oku na eengulu de lipyakidilwa nokulongululwa shaashi da kulupa. 

“Ofikola Lazarus Haufiku Combined okwa tungwa eengulu hetatu dokuhongelwa ovanafikola molwaashi okwa li ku na ovanafikola tava mono oixuna yokuhongelwa meebashu,” ta ti. 

Okwa weda po ta ti ofikola Nangolo Mbumba nayo oya tungilwa eengulu dovanafikola dipe. “Eefikola dimwe da yooloka oda tungilwa eengulu komahangano a yooloka odo paife di na ovanafikola tava hongelwa meengulu doshinanena,” ta ti. 

Hamatwi okwa indila omahangano a yooloka opo a twikile okuyambidida eefikola molwaashi eshi otashi shakeneke epangelo ondjilakati. -fhamalwa@nepc.com.na