Customize Consent Preferences

We use cookies to help you navigate efficiently and perform certain functions. You will find detailed information about all cookies under each consent category below.

The cookies that are categorized as "Necessary" are stored on your browser as they are essential for enabling the basic functionalities of the site. ... 

Always Active

Necessary cookies are required to enable the basic features of this site, such as providing secure log-in or adjusting your consent preferences. These cookies do not store any personally identifiable data.

No cookies to display.

Functional cookies help perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collecting feedback, and other third-party features.

No cookies to display.

Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics such as the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.

No cookies to display.

Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.

No cookies to display.

Advertisement cookies are used to provide visitors with customized advertisements based on the pages you visited previously and to analyze the effectiveness of the ad campaigns.

No cookies to display.

Etata lyAakuluntu MoNamibia Ohali Longitha Iikolitha

Home Archived Etata lyAakuluntu MoNamibia Ohali Longitha Iikolitha

RUNDU Konyala oopelesenda dha konda 50 dhaakuluntu moNamibia ohadhi dhenge omukwawo gomandooli – ano okunwa iikolitha, osho Ominista yUundjolowele Richard Kamwi ta ti. Omupeha-Ngoloneya goshitopolwa shaKavango, David Hamutenya okwe shi holola moshipopiwa shaKamwi shoka a lesha poshituthi sheegululo pambelewa lyoshikonga shEmbwinda li nasha nEihumbatonawa mOkunwa ( Coalition on Responsible Drinking – Cord) shoka sha ningilwe omathimbo ga zi ko. Pauyelele waMinista Kamwi, omapekapeko ga ningwa momumvo 2002 moshilongo ashihe kombinga yelongitho lyiikolitha niingangamithi moNamibia, oga ulike kutya aakuluntu ye thike poopelesenda 56 ohaya longitha ondungo – omalovu. Elongitho lyiikolitha lya pitilila ohali etitha iilanduli ya nika oshiponga ngaashi omiyonena, uukolokoshi, enkundipalo paundjolowele, uutondwe neteko lyomakwatathano gopankalathano. Uukolwe ohau etitha wo enkundipalo lyomuntu kaa vule okulonga sha, Kamwi ta ti, niilanduli mbika oya pumbwa okuungaungwa nayo neitulomo enene. Okwiindile aantu koohandimwe ya ninge omatokolo kombinga yoondondo dhawo dhokukwata omakopi, oshowo okuhogolola omaludhi gomakende – omalovu ngoka itaga vulu okweetela oshiponga onkalamwenyo yomuntu yemwene oshowo yakwawo. “Otu na okushoneka omaupyakadhi ngoka taga etithwa kelongithonayi lyiikolitha niilanduli pwaa na okwiidhopa momainyanyudho gaantu mboka haya nu neihumbatonawa,” Kamwi ta ti. Ominista yUukalinawa oya tala wo kutya elongithonayi lyiikolitha otali etitha iikulumuna nomiyonena dhoka dha lunda moshilongo ashihe. Ta ti kakele kokuyonagula oonkalamwenyo dhaantu, elongithonayi lyondungo ohali etitha omakuyunguto gopamapendulopo gopankalathano nopaliko moshilongo. Minista okwa hala pu ningwe sha kombinga yokupashula nokundungika oshigwana kombinga yokunwa omalovu pamukalo gopantu, oshoka omukundu nguka ogwa guma omuntu kehe. “Elongithonayi lyiikolitha oli li osheetithi oshinene shomaupyakadhi moshilongo shetu, unene ge nasha nopankalathano. Iimbuluma nomiyonena ohadhi ningwa kaantu ya kolwa,” Minista ta koleke. Okwa holola eyemeto lye shi nasha neindjipalo lyoondingosho noombashu dhiikolitha, oombaa noondunda dhiikolitha mondoolopa, ta ti omahala gomalovu otaga gandja wo ompito kaagundjuka okumona nokunwa omalovu nuupu. Okwiindile iikondo ayihe yi kuthe ombinga mepashulo niikonga yokundungika oshigwana kombinga yokunwa omalovu pauntu pakuhangana nehangano lyoCord. Omukalelipo goUNICEF moNamibia, Khin-Sandi Lwin naye okwa nyana wo omaupyakadhi haga zi miikolitha ngoka tagai shunitha pevi omapendulopo goshilongo, moshipopiwa she shoka sha leshwa kuCelia Kaunatjike. Ta londodha kutya ngele omaupyakadhi giikolitha inaga katukilwa onkatu kuyele nena otaga ka ya moshipala oonkambadhala adhihe dhepangelo dha nuninwa onkalonawa yaanona naakiintu. Ota ti otashi kumitha kutya aanona yamwe ohaya tameke nokuli okunwa omalovu mepupi lyoomvula omulongo. Pauyelele womakonakono ga ningwa koJohn Hopkins University momumvo 2005, omaihumbato gAanamibia uuna tashi ya kokunwa omalovu otaga dhana onkandangala onene metaandelo lyombuto nomukithi goHIV/AIDS. Omakonakono ngoka oge shi totha mo kutya elongithonayi lyiikolitha oli li omukundu omunene mokati kaagundjuka moNamibia, noshi li wo osheetithi shokuthiga po osikola, omategelelo mokati kaanyasha oshowo etaandelo lyomikithi dhohoni mwa kwatela oHIV/AIDS. Kombinga yomukundu nguka muuyuni, Omushangwahokololo gomumvo 1999 gu nasha nOmapendulopo gIigwana ogwa ulike kutya elongitho lyiikolitha pandondo ndjika olya ya pombanda noonkondo muule womimvo dha pita, nelongitho lyomalovu sha pitilila otali adhika unene miilongo mbyoka opo tayi putuka. Omushangwahokololo otagu ti muuyuni auhe, elongithonayi lyondungo olya etitha omaso gaantu omiliyuna yimwe oshinkwanu hetatu, shi thike pamwe noopelesenda ne dhomukundu gu nasha nedhengo lyiigwana muuyuni komikithi. Otaku tiwa wo kutya elongithonayi yiikolitha ohali etitha konyala oopelesenda 20 sigo 30 dhomikithi dhehuli, okankera, oshilundu oshowo dhilwe. Ehangano Cord ndyoka lya dhikilwe po konima yoomvula ndatu oli li osheetwapothaneko shUuministeli wUukalinawa pamwe UNICEF nomahangano galwe.