Taimi Haihambo
Engela – Onghalo yEwalanda loomeme ve li momateelelo koshipangelo kEngela, moshikandjotukulwa shaHangwena oi li monghalo i nyematifa noyeetifa onghenda.
Mokuyandja omaliudo avo, ovakainhu ovo ve li mewalanda ova hokolola ku tya ove li monghalo ihe na oukoshoki. Etungo oli na omatalashe a kulupa, eembete da tekuka, oundjuwo va kaka voo ovafita, osho sha eta va ikungulukile pedu. Meembuli detungi eenete deemwe odi li mo damangelwa kumwe nee dalate nee mbale odo da pandekelwa moipeleki yonduda. Metungo omu na eemwe dameme-meme
“Omatalashe etu okwa kulupa unene nee mbete detu oda teka, paife ihatu nangala va li twamanguluka, ohatu penduka ashike hatu vele eembuda. Fye otweli humbata,” Ester Nghifivali ta tumbula.
Molwa onghalo yeembete da tekauka, ovakainhu vahapu ohava hoolola oku nangala pedu.
Ngee tashi ya pefimbo lokuli kosha, keshe oo ta aende poo ta tale ashike shaashi etungo kali na omalapi pomakende oo a tatauka. Ovakainhu vamwe ohava kendabala oku tula po omapakete noushako pomakende pefimbo lo ku li wapeka shaashi ewalanda oli li po pate opo hapa ende unene ovanhu vahapu ende omutenya noufiku.
Natango petungo ope na elambo lokandjuwo olo laninga oule wefimbo layada ta li kunguluka. Pedu pefimbo lodula loohali hanye shaashi ohali yandje edimba lidjuu neenghono.
Kakele kovakainhu veli humbata, ewalanda ola ola dilila yoo ovanhu ovo va kalela ovanaudu ovo ve li meembete. Oha li nangeke yoo ovanhu ovo hava di komakule ngeenge va hakulwa kwa toka.
Kakele kOvanamibia ovo veli mo, omuna na yoo ovakwashiwana avAngola vahapu, noinima oyo oya eta opo onhele oyo iyade neenghono, yo ikale ili monghalo iheshi yopaunhu. Keukeinge Shuukifeni umwe womovakalele vovanaudu okwa pula oppo, “epangelo li li tungepo etungo letu fye ava twa kalela ovanaudu, shaashi fye vamwe ohatu di komakule noo itatu wanifa eelefa dakeshe fiku, opo tu uye ko vanaudu vetu.
Omukulunhu woshikondo shouhaku nonghalonawa, Ben Nangombe, okwa popya kutya etungo olo kali li koshi yefilo shisho louminiseli waye, onghee oshifo kundaneki nashipopye na kansela woshikandjo hoololo shaHangwena. Ashike omukulunhupitifi mombelewa yoshitukulwa shaHangwena Fillipus Shilongo naye okwe li kanyuna oshinakuwanifwa eshi, ta ti ombelewa yaye hayo ina oshinakuwanifwa shekalekepo lewalanda. Ta ti etungo eli ola li la yandjwa omaano kehahangano loNIP oshoyo oimaliwa yadja kungoloneya kwali Usko Nghaamwa, eshi kwa li kwa didilikwa ovakainhu veli humbata hava nangala koshi yomiti, tava mono oixuna kodula, otulala oshoyo omutenya. Eshi osha yandja ouyelele kutya opafa pehe na lela ou elile po efiloshisho letungo. Ouyelele umwe otau ulike kutya opa kala pena okangudu oko kwali kena oshinakuwanifa lokufila etungo oshisho ashike kape na ou teka ufa.
Omukwashiwana umwe oo a pula aha tumbulwe kedina okwa kundaneka kutya, ouministeli wouhaku noshoyo elelo loshitukulwa ove li yambela ediloshisho newapalaleka apa tava dulu. Ta ti ovo va nangekwa monhele opo ohava futu keshe koshivike oN$14, oyo hai futwa omeva ashike luhapu oifuta oyo ohai pitilile oumaliwa ovo hava futwa. Okwa wedapo yoo kutya ouministeli wouhaku oshoyo elelo lodoolopa ya Helao Nafidi olili metifa leenghundafana dokuulika ou ta kala tafile etungo eli oshisho.