Sîsenao-i xa xoahe hâ
ǀAeǁgams-!Gâi!gâxase ge !gûǁnâ !hoaǂharugudi !Hū-omkhâis Sîsenaon !Gaeǁares (AEA), Namibiab !Hū!nāsi ǂGari-aon !Nans (NNFU), Namibiab ǀOmkhâi ra ǂGari-aon !Nans (NECFU) tsî Namibiab !Garo!ā Sîsenaon !Gaeǁares (NAFWU) hâdi ge ǂoago wekheb !nâ !gâi hōgus kōse ge sī, 2014ǁî kurib mari ǀgapiǀgapis ǁnâugub nî 25%gu ǀkha ǀgapiǀgapihesa.
Nē ǁnâugub !oagus ge ǁîs a ǀoro !khō!oasa N$3.70sa xu N$4.62 kōse ǀgui ira tamas ka io N$900sa ǁkhâkorope nî !khō!oasa ǁnā sîsenaon hîa 45 irga wekheb !nâ ra sîsenna.
ǁNā ǂgari-aon hîa mario!nâ ǂûna ǁîn sîsenaona xawa kai taman !aromas ge ǂûn marisa N$400sa xu N$500 kōse go ǂharo ǁkhâba.
!Gupu maris hîan nēsi !garo!ā sîsenaon hîa ǂûna xawa tamana nî ǁkhâkorope !khō!oas ge a N$1,400. Mâtits nî ǁkhāsib Mario!nâ xawa kais diba !gôa!gôas ge aiǁgause, ǁaegub ǀnōb ǂganǀgaub N$30.00 diba ǀgui kiloxram ǁgan-i ai tsî N$6.00 ǀgui literi dai-i !aroma.
Nau hâ mario!nâ ǂûn ge ǂganǀgaub ân ai nî !gôahe. Nau !âb hîa hâ!khaimās, ǂkhari-omn tsî !nanǀgaib (hâ-i nîs karao) tsîn dib ge ǀkharaǀkharahe tamas ka io ǀgapiǀgapihe tama hâ. !Hū-omkhâis Sîsenaon !Gaeǁares (AEA) di mûǂgā tsî hō!âs ge, ǁkhāǁkhākhâisa tama sîsenaon !garo!ādi ai ra sîsenn !gâi mâsigu !nâ hâsa nau !kharaga !âgu !nâ ra sîsenn xa.
!Garo!ā sîsenaon ra ǁnaetisase hâ!khain, mario!nâ ǂûna xawas, !anu ǁgam-i tsî ǀaen tsîna !khō!oa tsîn ǀkhara !âgu !nâ hâ sîsenaona !nāsa xūna aitsama nî mâǂkhāba hîa.
ǁGūbas !garo!ā sîsenaon di ǁkhâkorope !khō!oamaride kō!gâs dis kaise ǁnāti ī ǂkhamkhoen hîa ǀguis khami ī ǂan-tsî-hō!âsa ūhâ tamase ra sîsentsoatsoana daoǁgau-e ǁguibasa. ǂKhamkhoen ge !nāsase skolga ǁaeb ai!â ǁnāxū tsî sī ra !garo!ā sîsenao kai tsî !nāsa ǁaega ǂguin âna ǁnāpa ra kaira, o-i ge kaise a khoexa!nâ sîsenmâsiga unusa î-i ûi!nâ da hâ mâsigu tsî ǂganǀgaugu ǀkha !gûǁare tsî ǀgâsiba !khamǂuis ǀkha ǂhanuba hui!nâ.
Amab !nâ da nî kōs kara os ge ǁaegubǀnōb !gao!gao ǁkhâkorope !khō!oamaris !garo!ā sîsenao-I hîa aitsama a ǀhomkhoe-aihe !garo!ādi air a sîsenn dis age N$1,975 ī, 2016ǁî kurib di ôa!nâs !nurib AEAs dib !oagu. Nē maris ge ǁaupexa 41%gu ǀkha a ǀgapi nē !khō!oamaris hîa 1 ǀHōǂgaeb 2017 dis ai nî sîsenxas xa.