Ovanhu ve li kepango lombuto yoHIV/AIDS moshitukulwa shaShana Ovaninga vahapu.
Ovakulunhu ovo unene moshitukulwa va kwatwa kombuto, nove li 98% yaavo ve li kepango.
Edi oda popiwa kungoloneya woshitukulwa shaShana Elia Irimari oshivike sha dja ko pefimbo kwa li kombinga yomushangwahokololo wooshitunkulwa.
Irimari okwa ti, fiyo opapa moshitukulwa shaye omu na ovanhu veli 21053 ovo ve li kepango.
Ta ti nonande omwaalu wovanhu va kwatwa kombuto yoHIV/AIDS walonda, epangelo ole shi pondola okukala yandjeneka omiti odo hadi lelepeke onghalamwenyo.
“Elalakano lokuyandja omiti opo ovanhu va kale ve na oukolele noshoyo va twikile neenghalamwenyo davo dili nawa. Onghee epangelo ola longa noudinini opo li kale la yambidida ovanhu ve li kepango lombuto noshoyo okuninga oikonga yokuyandja ehongo kombinga yomikifi dayooloka moshiwana,” ta ti.
Kakele koHIV/AIDS, Irimari okwa ti ovanhu 487 ova monika oTB ashike epangelo ole shipondola oku va hakula, navahapu vomuva ova veluka filu filu.
“Ouministeli wouhaku nonghalo nawa owa tuma eendokotola 10 koshipangelo shaShakati, dina owino mokupanga omikifi da yooloka,” Irimari ta ti.
Okwa weda po ta ti omivalu dovakainhu va xulifa pefimbo lokupulumuna ova shuna pedu moshitukulwa.
“Omwaalu womeme tava fi pefimbo lokupulumuna omudo wa dja ko owali po13, ashike neudo ovanhu vahetatu va lopotwa, osho tashi ulike kutya epangalo ota li longo noudidini okuyandja omayakulo ouhaku koshiwana,” ta ti.
Ngoloneya okwa popya yoo vali ta ti oshitukulwa shaye osha taalela eshongo linene wovanyasha loku he na oilonga mokati kovanyasha. “Otu na yoo vali omwaalu muhapu wounona va ninga oihakanwa yokukwatwa onghonga noshoyo omahepeko omomaumbo a hanya moshitukulwa,” a weda po. Onghee okwa ti ombelewa yaye otai twikile nokulongela kumwe nopolifi noshoyo noshiwana nghene ve na okukondjifa oimbuluma moshitukulwa.