KASANE  - Namibia ni Botswana balumelelani kubeleka hamomo kuluta sicaba kuamana ni bubangoki bo bu ezahala kwa museto. Ze lifumaneha mwa mulelo wasisole kuzwelela linaha zepeli one uhatisizwe kimakwambuyu ba ba ukamezi makolo asisole kuzwelela linaha zepeli Labubeli mwa Kasane, Botswana. Mulelo oswana nohatisizwe mwa Katima Mulilo Labune. Mwalilimo zemashumi amabeli zefelile bayahi banaha Namibia babalikana mashumi amalalu neba bulailwe kimutayi olwanisa zakuzuma isi kamulao mwanaha Botswana. 

Likezo zesituhu zeo litisize misunga, mi bun’ata bwa bayahi banaha Namibia haba ikutwa kuli naha Botswana itokomela hahulu zabupilo bwa lifolofolo kufita batu. Hane abulela kwa hatiso ya mulelo mwa Kasane, likwambuyu wasisole mwanaha Namibia Frans Kapofi nasupile kuli kwakonahala kuli mabasi ashelane. Botswana ni Namibia bashelana nibona kuli mane fokun’wi kutahanga mafu abatu. 

“Taba yende kikuli nihakubile nikushelana mibuso ya linaha zepeli nako kaufela ilikile kutisa kozo, kungelela cwalo nikutalima litaba zamulao. Kushelana kwaluna kuzwelela hala likezo ze ezahala kwa mukulela wamuseto ze sa lemuhiwi fokun’wi,” nekubulezi Kapofi. Linaha zepeli lizwelapili kutalimana ni butata kwa museto kuzwa kwa kuyamba isi kamulao, kusila museto isi kamulao, kutuba mandu kwa libaka zakuikatuluseza kwamukulela wanuka ya Chobe ni Zambezi, busholi bwa likomu ni kuzuma isi kamulao. 

“Kwatomohisa pilu kuli likezo zeo zabubangoki liezwa ki mazwahule ba ba sebelisa kamulelo ya batu baluna kupeta bubangoki bo,” nabulezi. Kacwalo mibuso yemibeli isebelisize ketelelo ya lifasi la Afilika zebabaza ya kamaiso yapabalaelo ya miseto hala kutahisa kozo ni buiketo kwa miseto kakulyatela litumelelano. Tumelelano ya museto nenyatezwi mwa Windoko kinyandi mueteleli wanaha Hage Geingob ni mueteleli wanaha Botswana kanako yani Seretse Ian Khama, mwa Yowa 2018.

Nihaike naize tumelelano  yeo haisika kala kale kubeleka Kapofi naize basweli kusebeza katata kuli ukale kubeleka. Nahatelezi kuli kuzamaya kwabatu kusina sabo kwa museto kusiala kuba takazo ya mibuso yemibeli. 

Kalibaka leo la  24 Yowa 2023,nyandi Hage Geingob ni mueteleli wanaha Botswana Mokgweetsi Masisi neba kwaluzi likepe leli nca kakunyatela mulao wakukona kusila museto kakusebelisa makadi abuizibahazo. 

Zeo halili cwalo likwambuyu wasisole wanaha Botswana Thomas Mmusi naize hatiso ikalatelela lipapazo hala minzi ye 21 kwamukulela wamuseto mwanaha Botswana, ni minzi ye 19 kwamukulela wanaha Namibia. “Likezo zeo lilela kutatulula butata bobuli kwa museto waluna, kubona kuli masole baluna haba bukelezi feela linaha zaluna, kono babapala kalulo yende mwapukelezo yakuhulisa buntu ni kupila kakozo,” nabulezi.