OMATAKO Bakuli ba silalanda sa Tsumkwe seba nwanga feela milyani ya bona yeba fiwa kwasipatela basa ci sico nihaike sesi kana, isi kuli ki mo balatela kono kalibaka feela la kuli, haba ipumaneli hande kuli ba kone kuitekela za kuca. Kakuya ka muoki wa sipatela-nyana se sili mwa-silalanda sani, mufumahali Adla Muruko, lukupwe mwasilalanda sani ki lolu tuna hahulu mi kacwalo selu mu fapelelize feela kuli ano ikabelanga kaca ni yena ni bakuli ba baÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi kuli ba kone kunwa hande milyani ya bona. Muoki u tongauka kuli butata sa bu fitisize kuyo muhulu kono, hakuna sese si ezahezi ni nako ya cwale ye. Nihaike lico neli iswangwa mwalinako ze felile, muoki u bulela ka kutongauka kuli ha hupuli hande lizazi leo lico neli konilwe kuiswa la mafelelezo kwasipatela nyana sani. Mwalizazi, muoki u bo-nanga bakuli ba ba fitelela lishumi mi mane fo kuÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi mashumi a mabeli haa buÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata bwa bona ba tahanga ka makulano a matuku a cwale ka a musululo yona diarrhoea ni malaria hala matuku-tuna a maÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi. Ku zwisa kwateÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±i muko-pano wa kuikabela zibo ono kile wa hatiswa ki ba Likolo la Makete, Muruko ni baoki ba baÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ba libaka za mata-kanyani basa siyala banze ba talimani ni lisitataliso ze ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata mwalibaka za bona za mise-bezi. Ba katengo ka National Standing Committee on Regional Development neba konile ku biha silimo se si-felile kasamulaho wa kupo-tela buÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata bwa libaka za matakanyani kuli, kuna ni butata bwa malobalo a baoki mwalibaka kamukana za matakanyani. Mikwakwa ye otolohile hande I tisa kuli bakuli ba baÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi babe ni matata a kupotela limbule za makete zeli mabapa ni bona. Matata a malobalo ni musebezi o muÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata ki limbule zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi ze tisa lisitataliso-tuna mwami-sebezi kaufeela ya kazazi ya baoki, piho ne patalalize. Muoki na bulezi kuli, silalanda sa sebeleza kusona ha si susuezi hande kalibaka la zona lisitataliso ze. Kaku-ya ka Muruko, sipatela-nya-na ki se si nyinyani hahulu mi mihala ya kuikambota kuyona ya pumehanga ka-mita. Sipatela-nyana sesi na ni mandandulumu a silezi ki sona sesi sweli malobalo a muoki hape. “Na ni sweli sibaka sa kuapehela ni ndandulumu I liÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi yeni sebelisa kwama-lobalo aka.” Muoki u kopanela sibaka sa mutabani ni bakuli ba hae. Ndandulumu yeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi yona ina ni mimbeta ye mibeli, ili mumbeta wa muima ni mukuli feela. Nto ye kakuya ku Muruko haiyo hande kwabaima sina ha kusina hande kozo ya ‘maipato’ kubona haba lula milwalo ya bona. Sipatela-nyana ne sina ni likubo ze lishumi kubeya likubo zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi zesi za mufu-tumala ze lishumi ona masheets ka puo ya sikuwa. Mwanako ya cwale ye, kuna ni masheet feela a malulu kalibaka la kuli, muta likubo kaufeela hane li iswangwa kwasipatelatuna sa mwa-tolopo ya Grootfontein kwa-kutapiswa, neli sa kutis-wangi. Nihaike butata bo, bu bonahala kuli ki butata bobu taselize lipatelanyana zeÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±wi mwanaha, Muruko yasa sebelize fa sipatela-nyana seo lilimo ze nee, u bulela kuli hasa ziba mwakutatululela butata bo. Ka kubona kuli silimo se ki silimo luli sa pula ye ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata, Muruko u bulela kuli makulano a butuku bwa malaria ni ona ata ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±atafala mwasilalanda sani. Ze ni halilicwana, ba Likolo neba lulile kale milyani ye miÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata. “Luna ni milyani luli ye ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata mi ni tabiswa ki nto ye kono kambe neba ta ekeza feela kwalibaka za manda-ndulumu kwa, kamba lika kaufeela neli ta zamaya hande mwendi.” Bo masikito neba filwe mwamandu kamukana sihulu mwamandu mokuna ni baima ni twanana ili mandu a fitelela palo ye likana 120. Miliko kaufeela ya kulika kuikopanya ni ÃÆ’Æ‘Æ‘ÃÆ”šÃ‚±ata wa sipatela ne palile.