Konyara kuna kara 6500 varapota kwavagwana asi kuna kuvera malaria konomukunda dokomuzogo dosirongo, oku kuna kara asi ngesi kuna lihanene monomukunda vagave uhaku.
Nomukunda yina gumu unene, kuna kara Ohangwena, Kavango zoupumezuva,Kavango zoutokero, naZambezi, Ministera goukanguki nondjewandjewa yimo katente ngoso nkera. Kavango zoupumezuva ntani Kavango zoutokero kuna kara nosivaro sokusika ko 3881, kutunda moMurongagona dogoro utano wosivike sina puko.
Zambezi kuna kara nosivaro sokusika ko 546, ano Engela moOhangwena kuna kara nye nosivaro sokusika ko 490.
MonoKavango mbali vantu wokusika ko 13 vatusiga nare morwa mukisi gomalaria ano moOhangwena kuna kara nye 9, vadogoroka yimo ana kutanta Haufiku. Ose kuna kumoneka asi kuna kutuguma udigu ou womukisi ogu, ruha oru tuna kara noCongo Fever, ano ruha rumwe kuna kutuhomokera malaria.
Pwanare Namibia kwakara asi sirongo simwe vamona asi kurugana nawa mokukandana mukisi gomalaria.
Malaria kwadiapaga vantu wokusika ko7000, kutunda apa twamangurukire, nye mo2013, kwakere tupu vantu wokusika ko 10, vafire morwa malaria. Morwa elituromo lyenene lyokutunda koministeli zoukanguki, Namibia kwarugana mokuhorako tuwize ponoperesenta 90% mo 2012.
Movantu wokusika ko 3000, ose kwazumbaneseremo tupu murongo, eyi yakere asi kwayiripota mo2013, kutunda opo twagwene emanguruku, lyetu mo 1990. Kapisi yiso siruwo sokuhova tuna kugwana malaria gangesi.
Ose kugagwana moyiruwo nye apa morwa ruhanzo nye romema gomvhura, hawe ngesi kuna kara nye asi twahepa kurugana moomu twavhulira yimo ana kutanta Haufiku. Ministera kayipulire asi nsene kuna kara ruhanzo hawe twahepa kudiva asi tatugwana hena mukisi.
Ano ngesi nombunga detu domomukunda, dina kugwana mbatero kelikwamo lyakara pontambo zokuzeruka kuhamena malaria, novarugani ngesi kuna kara monomuknda omu vana kara asi vahepa kukeverera malaria ogo.
Egano ngesi kuna kara asi twahepa nye kukara nonombunga dina kuvatera monomukundagona, yipo asi tupopere vantu vetu paapa tupu guna kutameka mukisi, ntani twahepa kugava masire kovantu vetu vararemo.
Ose tatu kagenda neyi yokukonakonesa neyi yokugusisa upyu, ano ava natugwana asi upyu una kanduka, tatuturamo makonakono ano nsene asi tuna mugwana asi kuna kara nomalaria hawe kumuhakura poopo.
Sirugana esi sahepa kusika konomukundagona, yipo tumone asi hawe tuna hakura mavfango nagenye. Egano kuna kara asi twahepa kukeverera vantu vahawiza navenye kosipangero, morwa varugani kapi navavhura kuyavafira sinke morwa vanzi unene.
Siruwo sooso erongo nalyo ngali karapo, monomukunda odo dina kara asi kuna digumu malaria. Ministera simpe kahundilira vantu asi vahandindira nampili ana mono asi kwakuvera.
Nsene ono mono asi kapi ono kuzuvha nawa dukira usimbu kosipangero sopo pepi, yipo oko gwana uhaku usimbu. Yimo ana kutanta ngoso Ministera Goukanguki ndokotora Bernard Haufiku.