Albertina Nakale
Windhoek
Liluko la Silalanda ni Bupoti lisinuzi kuli lilela kueza mungendenge wakubala nombola yalikwena nilifolofolo zeñwi zepila mwalinuka mwasikiliti sa Zambezi. Sibuabui waliluko Romeo Muyunda nabulelezi ba New Era Labune, hana buzizwe milelo yaliluko hala kuekezeha kwalikwena kokubihilwe mwasikiliti sa Zambezi. Mezi amuunda habonahala kunanuha mwanuka ya Lyambai, kubihilwe kuli nombolo yalikwena niyona isweli kuekezeha, ili taba yesiile sicaba mwasilalanda sa Kabbe sesitibiswa kimezi amuunda mwasabo yakutasezwa kilihahabe zebuhali zeo.
Mwasilimo sa 2015 nekunuhiwa kuli nekuna nilikwena zefitelela likiti zepeli mwanuka ya Lyambai ni Chobe, haneli mwanuka ya Kwando nelifita fa 680. “Luziba kuli bakeñisa muunda mwasikiliti sa Zambezi, mezi hasweli kumata, amata nilizumi zeswana sina likwena zebata lico,” nabulezi. Libaka leliñwi lelitisa likomano hala lifolofolo nibatu kikuyamba kufiteleza tikanyo ili kalulo yetisa kuli likwena likatazahe kuswala litapi kabuñata, mi kacwalo lilalela likomu nibatu kuli lice. Muyunda naize liluko lilumela kuli lihahabe zeo lisebeliswe kamukwa wabuzumi bwamushukwe.
Naekelize kuli kanako yacwale libakanyana zapabalelo yalifolofolo zelishumi kazeketalizoho lisebelisa likwena kabuzumi bwamushukwe, kuca nama, kapa kulekisa litalo. “Batu babañwi baca nama yalikwena, babañwi balekisa litalo.
Babañwi bakasebelisa kuzuma kamushukwe mi babañwi balisebelifa kufumana pene bapoti habataha kutopota kutobona likwena,” nekubulezi Muyunda. Naize kalulo yeo yaeziwa kuli nombolo yalikwena nilikubu ibabalelwe. Naelelize sicaba sesipila mwalibaka zetibiswa kimezi amuunda kunotokomela habaselisa linuka kuyamba, kutapa nikuka mezi kakuli likwena likona kutisa kozi.
Kamukwa oswana nakupile sicaba kuli sinolizeza babeleki baliluko babali mwasikiliti hakuba nibutata bobutiswa kilikwena. Muyemeli wasilalanda sa Kabbe naize nebailo lemuha nombolotuna yalikwena hane bapotezi minzi ili taba yebeile bolyaminzi mwakozi. “Kizeñata kuli mane nako kaufela banabasikolo habaya kwasikolo balikatana, mi lilalela batu kainikai. Nelu amuhezi lipiho kwalikolo zeketalizoho kuisa kuzesilelezi zebialela kuamana nilikwena. Niluna neluboni zeñata kwamukulo wanuka ya Chobe,” nekubulezi Likando.
Mwanasikolo kwa Sikolo sa Muzii nataselizwe kikwena hanafuluha mukolo kuyozwa kwasikolo. Nabandukile kakuholofala hanyinyani, kasamulaho wakumangana nikwena. Likando naize batu bababeli nebatimezi kabaka la kutasezwa kilikwena mwala likweli za Sope ni Yowa. Ubulela kuli buñata bwa bolyaminzi nibona balatehelwa kilikomu zabona kabaka la likwena.