LUFAFAZANI lwa pula lone lu kile lwa suluha mwa sikiliti sa Caprivi mwa mazazi a felile selu nanuzi ni kutisa sepo ya balimi ba sikiliti sani.
Bun`ata bwa balimi seba itukiselize kutateka ni kulima masimu a bona kono ba haniswa ki kusa ba ni peu ya mbonyi.
Bun`ata bwa balimi ba Caprivi ba itengile ahulu fa kulima masimu a bona ni kufumana bupilo, silimo ni silimo.
Kwa mafelo a sunda yaale ye felile, bun`ata bwa balimi nenze ba bonwi inge ba liba kwa minzi ya bona ni kutateka ni litukiso za kulima masimu a bona.
Mutompehi Alfred Mutakalilumo ki mulimi yo mun`wi hala balimi ba ban`wi ba tuna mwa sikiliti, ili bao kubona seba tatekile kale ni litukiso za kulima ka kuikola ‘miselo’ ya lufafazani lwa cwale.
“Seni tatekile kale ni kulima mi seni limile sibaka sesi tuna hanyinyani mwa nako ya cwale,” ne kubulezi Mutakalilumo mwa manzwi a hae.
Mutakalilumo u limanga simu ya butuna bobu likana 70 (hectares) mwa sibaka se sina ni mubu o nunile ni kufita mwa sikiliti sa Caprivi, ili mwa lisa la Ilyambezi ko kutulo I bonahalanga hande kwa balimi ba n`ata ba sikiliti baba limanga mwa lisa lani.
Muuna-muhulu Mutakalilumo sa tatekile ni litukiso za kukenisa simbayambaya sa hae sa njimo ili sona simbayambaya sesi zibahala ka (tractor) hamohocwalo ni lisebeliso zen`wi ka buitukiso bwa musebezi tuna wa silimo.
Muuna-muhulu u akaleza kutulo yende ya mbonyi hata kutula haiba kuli kusina likayamana la Nyambe leli ta yema mwa nzila ya hae cwale.
Na kile a taluseza ba mutende o kuli, munda tuna silimo se no kile wa kutiseza fafasi kutulo ya hae ya mbonyi ni ku kona feela ku mufa masaka a mbonyi a likana 500. Mwa nako ya cwale, muuna-muhulu u akaleza masaka a mbonyi a likana 1 500 kapa mane 2 000 kapa kufita.
Mwa linako zen`wi, balimi ba ban`wi ba itusisanga simbayambaya sa hae sa njimo ka kulifa pene ye likana N$300 ha kulimwa sibaka sa butuna bo bueza (hectare) ili n`wi.
Ze ni halili cwana, balimi seba tumusize linonge za bona kuamana ni mbonyi ya mufuta o munde o mutuna, ili mbonyi ye fumaneha ahulu mwa mibala han`ata ka kusileleza kwa likokwani.
Balimi hape neba kile ba tumusa linonge za mifuta yen`wi ya peu yesa bonahali mwa tolopo ya Katima Mulilo.
Ka mabaka aze kaufeela, bun`ata bwa bona seba limanga feela ka mbonyi ye taluswa kuli I “sumpilwe’ tota kakuli ha bana buiketelo.