[t4b-ticker]

Mambo go Vanona

Home Archived Mambo go Vanona

Uminisiteli we hetakano nefiro sinka Vanona kunakugava magano koVantu ava vakara nomavango, ndi mambo goku kungira vanona vakagatjangese koUminisiterli ou. Eyi kuna karerepo morwa vaava vakara nomavango aga gahanasipaveta , eyi kuna kulirwanesa noveta zomo sitopora veta sonomurongo ntatu nantatu (33) zomo mvhura eyovi limwe nomasere mugoyi nonomurongo ntazimwe (1960). Veta ezi kwatanta asi kwato munona gokupitakana nomvhura po ntazimwe voku akare pevango lyokukungira vanona ntudi, olyo Evango valityangesa ntani mokulipulisira kufira sinka vanona. Mavango ndi Mambo aga gaaga aga fire sinka ndi kuvatera Vanona wokupitakana ponomvhura ntazimwe ya hanasi Vanona owo kwa kara Membo lyo vakurona vawo. Ano momavango aga kugusa kono sure ndi nsene asi tava tamekepo sure. Mavango ngwendi nosasiona dova Porosi, Yipangero, ntani nkeye kumwe kwa wapera etambura vanona, nsene panafire kutambwirapo vanona kuyirugana eyi komeho zoyivike yivali ndi makwedi ntazimwe mokulitjangesa. Kutunda tupu apa kabinete zadivisire asi mono dorongo, ndi (admin) veta zovanona zafira kuzi wapukurura ko Uministeli Wehetakano nefiro sinka Vanona, yitunde koUminisiteli woUkanguki noukalinawa .Yipo vava tanterere mokutjangesa Mambo ndi Mavango gokufira sinka vanona.Nampili moomu magwanekero gomanzi vaga tjangesere asi mavango gefiro sinka monda zo Uminisiteli wo Ukanguki noUkalinawa, moku gwanenamo yiwizomo varuganeseko eyi yavawapera, hawe awo kapi vava pulisira mokukara no mavango go kukungira ndi mambo govanona. Epangero simpe lina kara no siruwo , omu lina kukorangeda asi morwa udigu wo yiwizamo ou una tamba vakurona ndi vareli nekoro lyo vanona yipo vatulira ngendeseso ezi mokusikisamo yihepwa, neharo nefiro sinka kovanona ava. Hamutjanga goku karerapo moUminisiteli wehetakano nefiro sinka vanona mugolikadi Sirkka Ausiku metitano katente asi mavango gokusika kono murongo mbali na limwe (21) tupu galitjangesako , nampili asi moomu vamwe simpe mavango gawo kuna kara kohi, nye vanzi vana kara noVanona wokupitakana po ntazimwe.Omu kuna kwateremo aga murongo nagatatu mo Khomas ano mwankenye mukunda horowero ngwendi Oshikoto, Otjozondjupa, na Caprivi, evango limwe-limwe, Ntani mErongo, naHardap nkenye omu gavali. Yiyo kagwedereko asi Uminisiteli una diva asi mambo ndi mavango go manzi kapi galitjangese , aga vana kugendesa muntu paumwene ndi mombunga, kuna kuva hundira asi ngano vagenderere kuturamo mahundiro gawo. Mugolikadi Ausiku katente asi kupungura Vanona pwahanasi pevango eli vadira kutjangesa , nsenesi munona ogu ana dogoroka ndi kunaremana ngava dikutapararara otante asi yinke eyi yahorokera munona ogu. Morweyi Umenisiteli ngaugenda mono mukunda nadinye murongo nantatu vadivise Mambo ndi Mavango aga galitjangese. MwaPembagona naPembankuru Uminisiteli ngauturapo madinguro vavatere mambo ndi mavango aga ga dira kulitjangesa mokuva pa noforoma vazwidi, ano monyima zo makwedi ntazimwe Uminisiteli ngau patesa mavango nagenye aga nga gapira kulitjangesa.Eyi kunahara yizerere nkenye ogu gakara nembo ndi evango lyokufirasinka vanona ndi kuna hara kukatulisapo evango nye gahana kulitjangesa gahepa kukwama ngendeseso ezi zina wapere ntani, yimo ana kutanta Hamutjanga gokukarererapo. Eyi kwa retesapo udigu koUminisiteli mokutarera nkenye makwafo aga gana kutunda konombunga de kuliko ndi kono ngesefa dopaumwene ndi komuntu mwene. Posiruwo sooso mugolikadi Ausiku kahundilire hena magwanekero mokudivisa uminisiteli ou kweyi vana kugava ndi vagava nare ko mavango ndi Mambo goku fira sinka vanona. Uminisiteli tau kagava madeuro nononsonso do ngandi, ko mavango ndi mambo goku kufira sinka vanona aga vatjangesa. Mosirongo omu kuna tamba mo eligwederero lyo Vanona voruhepo nava vononsigwe ava zaretesapo (HIV) mokutwara mosivaro semelima mayovi gavali nalimwe (2001)moNamibia kwakaramo wanona wononsigwe kwasikire komayovi esere nonomurongo ntano na ntazimwe (156 000) wokohi zono mvhura murongo nanta-ntatu. Ano sivaro esi kuna kusingungunyikira kuka zeruka melima mayovi nomurongo mbali nonomurongo mbali nalimwe (2021) sikasike komayovi masere gavali nonomurongo ntano (250 000).Vahanesi mbudi kunakutanta asi vanona woruhepo vokohi zonomvhura murongo nantano kusika kono peresenta nomurongo mbali nantazimwe (26 percent ) kwakara vahana vakurona vawo navenye.vanona ava kuna hepa etarero ndi etekuro lyewa momavango ndi mambo gokufira sinka vanona morwa kwato gumwe goku vafira mbili morwa yeyi kwato vakurona vavo. Eyi kuvhura hena kutwaresa muntu modorongo nsene asi tohepeke munona ogu ndi taparuka noudigu, morwa ehepeko neruganeso nyanya munona yiyo yina kuva ninkisa varenda-rende moyitarata mokuli gwederera kova kwavo vovanzi.Uminisiteli kuna kudivisa vantu , ndi nombunga edi dina hara kulitjangesa mokugwanekera noruha rwefirosinka vanona yipo vagwane mapukururo goyina kugwanesapo poku kalitjangesa, mokugweda ko noforoma dehundiro ntani efaneko lyetungo olyo, ntani mbapira vasayina koveta zorudi ntani nsene poyili yihepwa yina pumbwa kevango ndi kembo olyo. Mugavi mbudi: Sirkka Ausiku, Hamutjanga goku karereramo moUminisiteli weHetakano Nefirosinka vanona. Mbunga zoVanona Membo lyo vanona mo Venduka.