Bukalo
Buňata bwa mandu a yahilwe kwa mungendenge wa mandu a maňata-ňata, wa mulelo o tasinya mali a bolule ba madola, neusinganyekilwe ki muso kualabela kwa taba ya kutokwa mandu naha ka bupala, a bandakilwe kwa Bukalo, Kansela wa toloponyana ya Bukalo, Charles Siyauya u tunguluzi taba ye.
Kusinyiwa-sinyiwa kwa mandu a Bukalo kusimuluhile nako yeo muyahi wa mandu a siswa kuyaha kalibaka la taelo ya likwambuyu wa liluko la litolopo ni zwelopili, Sophia Shaaningwa, ya kuli bayahi kaufela ba mandu bayeme kuyaha kufitela kutatululwa litaba zemwi.
Francis Sikumba wa lipisinisi, nafilwe musebezi wa kuyaha mandu a 86 kwa Bukalo, kukalela fa mandu a misiyo yemibeli kuisa kuyemilalu, libima ze ne upa wa wa tolopo ya Katima Mulilo, muleneňi wa sikiliti sa Zambezi upa wa Namibia.
Siyauya u ize, kuyemiswa kwa musebezi kutisize tyanganyeho kwa bayahi ba baňata babacwale ka bayahi ba litina, ba bayala mipila, mane ba babasebeza za mulilo wa magesi bane bakenyizwe misebezi ya buyahi. Babamwi bana ni butata bwa kutokwa pene bakeni sa lisitataliso.
“Lutabe lusinyehezwi mali amaňata fahalimu a mali a sebelisizwe fa mandu a Bukalo. Ka maniti, lutokwa mulelo wa mandu a maňata-ňata, ki mulelo wa sakata, kalibaka lakuli u bupile misebezi yemiňata kwa sichaba saluna, kono kuna nihakanyeho kalibaka lakuli bayahi a basakona kulifela bana babona mali a likolo mi babamwi bapalelwa kulifa likoloti za bona,”kwa talusa kansela Siyauya.
Butata bobumwi ki bwa kuli, taba kaswana yasitatalisa sichaba sina a kulelilwe liketisa mafelo a Njimwana.
Kanako yeswana, Sikumba yena na ize, hana liseli ka mandu a sinyizwe-sinyizwe, ni kuli u likile kubuza katengo kasilelzo kakasebeza kusileleza miyaho yeo, na taluselizwe kuli akuna taba ya mufuta o cwalo ni kuli u laezi katengo kasilelezo kubatisisa lipiho zeo.
Sikumba u talusize kuli, katengo ka habo ka sinyehezwi mashelenyi, sina babamwi habasinyehezwi kalibaka lakuyemiswa swalelele musebezi wa mulelo wa mandu, sina habana ni litifo zebaswanela kulifa.
Mulelo-tuna wa mungendenge wa mandu a maňataňata ki kuyaha mandu a fita fa 185 000 kasilimo sa 2030. Mulelo neli kutazeleza milelo ye milalu: kufa mandu a teko yekwatasi kwa bana ba Namibia, sihulu ba lituwelo ze kwatasi, kuchimbula mayemo a sifumu kakuba ni mayemo a kona kubapazwa ni kusebeliswa kufumana sikoloti kwa panka; mafelelezo ki kutisa misebezi ni kuhulisa sifumu.