KATIMA MULILO – Mandui ba mazwahule ba palo ya miaanda ye mibeli bao ne batamilwe mwa misecho ye ne ezahalile ne ba isizwe pili a Khuta ya Muatuli (Magistrate) mwa Katima Mulilo ka milatu ya ku yamba Litapi isi ka mulao.
Mandui ba mazwahule neba tamilwe ka misecho ya swalisano yene itisizwe ki lipiho zaba mutende wa New Era, za kuli sifumu sa litapi za Namibia nenze sisweli ku kutulwa ka muhato wo situhu wo sikalumelelwa. Musecho wa makopanelo ne kuputahanezi mapokola ba naha Nambia, ma ofisa ba likolo la Bundui ni Limbule za Liwate( Ministry of Fisheries and Marine Resources), ba liofisi ze bona za mazwahule kapa bazamayi (Immigration) ni kubeya ba liofisi ze bona za litifo za libyana ze zwelela kwaande a naha (Customs). Mazazinyana afelile ne kutamilwe mandui be neba yamba isi ka mulao ba palo ya mwaanda ni mashumi a supile ni alimumwi (161) mwa musecho ono ezahalile kakusa talima fela lisa le lifumile ahulu kalitapi lona la Liambezi kono neku talimilwe ni mwalibaka zeńwi ze zibahalile kuba ni minganda ya mandui ba basina mańolo a buyambi baba itimbile milala, ze swana sina Lusu, Zilitene, Lianshulu ni Sangwali.
Musecho o sanze u fela, kono kuizwe, uka na u zwezi pili kubatisisa mandui ba mazwahule bao ba yamba ka businyi bwa ku yundisa simbule sa litapi sihulu mwa lisa la Lyambezi ko businyi bwa litapi bu ezahalela teni kapalo ye pahami. Ku bao ba tamilwe, ba mashumi a mabeli (20) se ba filwe milatu ya bona, mi mwahali ku bona, ba silezi ka alimumwi (7) ba konile kuitukulula mwa sitokisi ka kulifa likoto za bufosi bo ne batomezwi ze nelendana mwa hali a mianda ye ketalizoho (N$500, 00) ni mianda ye ketalizoho ni mianda ye milalu (N$800.00) ya ma dola mi se ba kutiseliswe kwa linaha za bona. Kwa ba tamiwa bao, ba keta lizoho ba palezwi ku itukulula mwa milatu ya bona, ka cwalo basali mwa sitokisi sa mapokola, mi ba silela (7) ba libelezwi ku ipiha fa pila a Muatuli (Magistrate) kwa Khuta ya Ngoma la Mubulo (Monday) mwa sikiliti sa Zambezi.
Lipiho ze fumanwi kuzwelela ku sibuhabuhi wa sipokola wa sikiliti, sejenti (Sgt) Kisco Sitali, litalusa kuli litaba za ba bańwi bao ba kulubelwa kuba mwa milatu ye swana seli hatisizwe kuli ba isiwe pili a mulao.
Sitali u tiselize kutalusa kuli ni haike misecho iyemi, haisika yemelela, itabe izwezi pili haiba inze kufumaneha kuli ku sana ni baba yamba isi ka mulao mwa lioli ni mwa linuka. Buńata bwa batamiwa ki ba yahi ba naha Zambia, mi ba yahi ba naha Zimbabwe ni Angola ki ba palo ye sikai feela.
Buńata bwa batamiwa ne ba tamilwe mwa lisa la Liambezi, leo lizibahala ka milapo ya yona ye zwelela lisa la Lyambai, nuka ye fumile ahulu ka simbule sa litapi koo kutulo ya litapi ye sikalumelelwa i ezahala teni hakalo. Ne ku izwe kuli litokisi za sipokola ne lifufula kalibaka la buńata bwa batamiwa kono ba sipokola nebana ni sepo ya kuli kaufela abona ba ta atulelwa bufosi bwa bona, sina hakufumanehile kuli taba ya ku kutisezanga mazwahule ba lifosi habo bona basafiwi likoto a kutusi seseńwi, kakuli buńata bwabona bayo kwenuhanga kuto fosa lifoso ze swana.
Ba sipokola ba ize taba ye tisa kutulo ya busholi bwa litapi kusa kutela fa fafasi, ki ka libaka la kuli bayahi banaha ba amuhelanga likweta kwa lisinyi kapa bona mazwahule kuba buluka ni kuba lumelela kuyamba isi ka mulao.
Piho ye zwilela kwa Likolo la Bundui ni Limbule za Liwate, italusa kuli palo ya mazwahule be neba tamilwe ka kuyamba isi ka mulao ni kukutisezwa habo bona basika fiwa milatu ńohola ifitelela miaanda ye milalu (300).