RUNDU – Kampani yebona zanjimo ili yezibahala ka Agricultural Business Development Agency (AgriBusDev), ika lekisa purojekiti yakuselaela ya Ndonga-Linena mwasikiliti sa Kavango ya Upa, purojekiti ya kuselaela ya Orange River Irrigation (ORIP) kwa Aussenkehr mbowela wanaha Namibia, ni purojekiti ya kuselaela ya rice ya Kalimbeza. Muetapili wa AgriBusDev Petrus Uugwanga, naize buiketelo mo masimu akazamaisezwa, kapa kikulekisa kanako yetomilwe, kwazamaisa kapa kuikabela ñambekelo nebu ezizwe ki Liluko la Njimo, Mezi ni Mishitu. “Kacwalo kuluna buiketelo nebu ezizwe mi nelufilwe feela taelo yakuli lutaleleze, kono lu utwisisa kuli litaba zeo liama kucinca mubelekelo nikulika kufukuza kwalisinyehelo hala zeluwilwe kimuuso. Lusiala lubilaela mi mulelo waluna kikufa taelo kwa makampani akakala kuzamaisa kuli asike azwisa batu babañata misebezi,” nekubulezi Uugwanga.
Naize kaufela yaka zamaisa mapurojekiti awo uswanela kubona kuli aba famayemo alukela. “Kuluna taba neli yakufumana neulo yamali akuzamaisa mapurojekiti awo, mapurojekiti awo nasika sebeliswa hande hahulu kuzwa kwamakalelo, mi hape kuzwa silimo sa 2016 ni 2017 hane kuna ni mabuku aca mwamasimu, mi nekusina hande neulo yamasheleñi kuli mapurojekiti awo afite famayemo sakata,” nabulezi. Kanako yacwale kampani ya AgriBusdev selekisize masimu amalalu kanako yatumelelano, ili Shitemo mwa Kavango ya Upa, Musese mwa Kavango ya Wiko, ni Mashare mwa Kavango ya Upa kwabazamaisi bakwamukunda. Mabaka kikuli kampani nesakoni kuneula mali akamaiso. “Halufumani hande kutulo. Sina purojekiti ya ORIP kutokwahala zwelopili, lusebelisa feela lihekele ze 200 mi simu kiya lihekele ze 600, mi buñata bwa lihekele halibelekiswi, taba yeo yapila nikwa mapurojekiti amañwi, haluna mali akuzwiseza pata mapurojekiti awo,” nekubulezi muetapili wa AgriBusDev.
Kuitekezwi kuli mapurojekiti awo haka lekiswa kanako yetomilwe, akazwelapili kulima lico nikufa batu misebezi babakaba nikabelo mwakuba teñi kwalico mwanaha. “Lukana lushoka mapurojekiti awo, sina hamu utwile kuli likampani zeñwi zefiwanga kuzamaisa mapurojekiti aluna liezanga maswe, halulati kuli kube cwalo, kono kuafa mwamazoho abakwamukunda hakutoloki kuli halusa bilaela niona, asana nikuzamaiswa,” nabulezi. Uugwanga naize muuso kasebeliso ya AgriBusDev haukoni kuzamaisa mapurojekiti awo kuli kube nikutulo sakata, kacwalo kutokwahala tutengo twakwamukunda kuneula masheleñi. “Ee kiniti kuli haiba una nilika zosabelekisi hande hakuna tuso kuli mubeleke kusina kutulo sakata. Kihande haiba mubeleka katata kuli mufumane kutulo sakata kusicwalo lisinyehelo lika kuyundisa pisinisi, mi hauna kukwanisa kulifa lisinyehelo,” nekubulezi Uugwanga.
“Sesi yemi mwahala luna kuli lueze hande kapa maswe kitokwahalo yamasheleñi, mi mwalilimo zefelile mali nasulezwi mapurojekiti awo mi batu nebanze ba ambola zateñi, banze bali mali amañata asulezwi mapurojekiti, kono zebasa utwisisi kikuli asulelwanga mapurojekiti isi kamaiso.” Naize babanyaza haba utwisisi zetolokwa. “Masheleñi ane afilwe kuluna nabeilwe mwakuhulisa mapurojekiti, kuyandululwa kwamapurojekiti aswanasina yamuzilili kwa Uvungu-Vungu, purojekiti ya Liselo, kueziwa kwapurojekiti ya Sikondo ni Etunda. Masheleñi awo kaufela nasulezwi mwakuhulisa mapurojekiti anaha.”